________________
આત્માનુશાસન
૮૯ છે, તો પછી તને યાચના કરવાનું શું પ્રયોજન છે? અર્થાત્ દીનતા ન પામ. આવી સર્વોત્તમ દશામાં કોઈ પાસે કંઈ પણ યાચવાની તને આવશ્યકતા જ નથી. હવે યાચના કરવી એ કેવળ વ્યર્થ છે. હવે તો અયાચક વૃત્તિપૂર્વક સ્વગુણો વિષે જ અખંડ રમણતા કરી ત્યાં જ પરિસંતુષ્ટ થા.
બ્લોક-૧૫ર परमाणोः परं नाल्पं नभसो न महत्परम् । इति बुवन् किमद्राक्षीन्नेमा दीनाभिमानिनौ ॥ પરમાણુથી નહિ અલ્પ બીજું તેમ નભથી મહાન છે;
શું એમ કહે તેણે ન દીઠા? દીન ને અભિમાનીને. ભાવાર્થ – પરમાણુથી બીજું કાંઈ નાનું નથી અને આકાશથી કોઈ મોટું નથી, એમ કહેનારા પુરુષોએ જગતમાં દીન અને સ્વાભિમાની પુરુષોને જોયા નથી. કારણ કે દીન(યાચક)જન પરમાણુથી પણ હલકો છે તથા સ્વાભિમાની મનુષ્ય આકાશથી પણ મહાન છે.
શ્લોક-૧૫૩ याचितुर्गौरवं दातुर्मन्ये संक्रान्तमन्यथा । तदवस्थौ कथं स्यातामेतौ गुरुलघू तदा ।। યાચક તણું ગૌરવ થતું સંક્રાન્ત દાતાને વિષે;
નહિ તો ગુરુલઘુ શી રીતે તે સ્થિતિમાં બનતા દીસે? ભાવાર્થ – યાચક પુરુષનું ગૌરવ (મહત્તા) દાતાની પાસે ચાલ્યું જાય છે, એમ હું માનું છું. જો એમ ન હોય તો તેવે સમયે, દાન કરતી વેળા દાતા મહાન અને ગ્રહણ કરતી વેળા યાચક લઘુ કેમ દેખાય છે? અર્થાત્ એમ દેખાવું ન જોઈએ. સાચે જ, યાચનાનું કાર્ય અતિશય હીન અને નિંદ્ય છે.
