________________
आगम
(४५)
“अनुयोगद्वार'- चूलिकासूत्र-२ (मूलं+वृत्ति:)
........ मूलं [१०१] / गाथा [१०...] ....... मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..आगमसूत्र - [४५], चूलिकासूत्र -२] “अनुयोगद्वार" मूलं एवं हरिभद्रसूरिजी-रचिता वृत्ति::
श्रीअनु० हारि.वृत्ती
कालानु
पूर्वी
प्रत सूत्रांक [१०१]
गाथा ||१०..||
॥४८॥
युक्तं, अत्रै म्याचक्षते-यदा यदा खप्रदेशानुपुब्विमादि चिंतिजति तदा तदा पण्णवणाभिप्पायपरिकप्पणाए समूणातिरित्तभागो भाणितव्यो, जया पुण अवगाहिदव्या तदा संखेनेसु भागेसुप्ति, जहा दम्वाणुपुब्बीए वहा माणितव्य, तत्र विनेयजनानुपहार्य क्षेत्रानुपूर्ध्या एव प्रशाम्तत्वात् । | द्रव्यानुपूर्यास्तूपापिलेन गुणीभूतत्वात् क्षेत्रानुपूर्वीमेवाधिकृत्य प्रज्ञापनाभिप्रायः प्रतिपागते-तत्रानुपूर्वद्रिव्याणि षद्रव्येभ्योऽसरव्येयभागैर-12 विकानीति वाक्यशेषः, इत्थं चैतदंगीकर्तव्य, यस्मावनानुपूर्व्यवकन्यकद्रव्याणि तेभ्योऽसंख्येवमागरविकानीति, क्षेत्रानुपूधिकारात् क्षेत्र-18 खण्डान्यधिकृत्येयमालोचना, ततः खल्वानुयादिद्रव्याधारलोकक्षेत्रस्य चतुर्दशरज्ज्वात्मकत्वेन तुल्यत्वात्तदंतर्गतप्रदेशानां च सर्वेषामेवानुपूादिभिर्द (व्याप्तत्वात समत्वं द्र) घ्याधारलोकक्षेत्रस्य प्रत्युत श्यादिप्रदेशसमुदायेष्वाकाशस्खण्डेषु प्रतिखण्डमकैकानुपूर्वीगणनादानुपूर्वीणामेकाल्पता युक्तिमती, अवक्तव्यानानूपूर्वीणां तु द्विप्रदेशकैकप्रदेशिकखंडानां गणनात् बहुता, तकिमर्थ विपर्यय इति?, अत्रोच्यते, इह व्यादिप्रदेशा| धेयपरिणामद्रव्याधारत्वेन क्षेत्रानुपूर्दोऽभिधीयते, तत्र त्रिप्रदेशाभिधेयपरिणामवंत्यनंतान्यपि द्रव्याणि विशिष्टैकत्रिप्रदेशसमुदायलक्षणक्षेत्रव्यवस्थितान्येकैका क्षेत्रानुपूर्वी, एवं चतुःप्रदेशेष्वाधेयपरिणामवंत्यपि असंख्येयप्रदेशाधेयपरिणामवत्पर्यवानि विशिष्टैकचतुःप्रदेशादसंख्ये| यप्रदेशान्तसमुदायलक्षणक्षेत्रव्यवस्थितानि प्रविभेदमकैकैवेति, किन्तु यदेकं त्रिप्रदेशसमुदायलक्षणमानुपूव्यपदेशाई क्षेत्रं तदेव तदन्या-18 नंतचतुःप्रदेशाद्याधेयपरिणामवद्व्याध्यासितमेकैकक्षेत्रप्रेदशटचा परिणामभेददो भेदेनानुपूर्वीव्यपदेशमईति, असंख्येयाश्च प्रभेदकारिणः क्षेत्रप्रदेशा इति, न चायमवक्तव्यकानानुपूर्वीणां न्यायः संभवति, नियतप्रदेशात्मकत्वादतोऽसंख्येयभागरधिकानीति स्थितं, न च तजेनैव स्वभावेन त्रिप्रदेशाधेयपरिणामवतां द्रव्याणामाधारता प्रतिद्यते, नैव चतु:प्रदेशाद्याधेयपरिणामवतामपि, तेषामति विप्रदेशाधेयपरिणामोपपत्तेः विपर्ययो वा, तदेवमनन्तधर्मात्मके वस्तुनि सति विवधितेवरधर्मप्रधानोपसर्जनद्वारेणाखिलमिह भावनीयमित्यळ
दीप अनुक्रम [११६]
C+
+
~52~