________________
आगम
"नन्दी- चूलिकासूत्र-१ (मूलं+वृत्तिः ) । ...... मूलं [३९] / गाथा ||८०...||
प्रत
सूत्रांक
[३९]
गाथा ||८०..||
नन्दी- र्भावेऽपि शेपभेदानामुपन्यासोऽज्ञातज्ञापनार्थः, न च भेदद्वयादेवाव्युत्पत्रमतीनां शेषभेदावगम इति प्रतीतमेतद् , अलं विस्तरेण ॥ श्रुतभेदाः हारिभद्रीयाली साम्प्रतमुपन्यस्तश्रुतभेदानां स्वरूपमनवगच्छन्नाय भेदमधिकृत्य प्रश्नसूत्रमाह
ला अक्षरश्रुतं वृत्ती
से किंत' मित्यादि ॥१३९-१८७)।। अथ किं तदक्षरश्रुतं, 'क्षर संचलने न क्षरतीत्यक्षरं, तच्च ज्ञानं चेतनेत्यर्थः, जीवस्खा ॥ ७६ ॥ भाव्यादनुपयोगेऽपि तत्वता न प्रच्यवत इत्यर्थः, इत्थंभूतभावाक्षरकार्यकारणत्वादकाराद्यप्यक्षरमुच्यते, तत्राक्षरात्मकं श्रुतमक्षरश्रुतं
द्रव्याक्षराण्यधिकृत्य, अथवाऽक्षरं च तत् श्रुतं चाक्षरश्रुतं, भावाक्षरमधिकृत्य, इदमक्षरश्रुतं त्रिविध प्रज्ञतं. अक्षरस्यैव त्रिभेदत्वात्, | त्रिभेदतामेव दर्शयन्नाह- संज्ञाक्षरं १ व्यंजनाक्षरं २ लब्ध्यक्षरं ३, 'से किं तमित्यादि अथ किं तत् संज्ञाक्षरं ', संज्ञान संत्रा, संज्ञायते वा अनयेति संज्ञा, तमिवन्धनमक्षरं संज्ञाक्षरं, इदं च अक्षरस्य अकारादेः संस्थानस्याकृतिः संस्थानाकारी, यतस्तनिवन्ध
नेवतेष्वकारादिसंज्ञा प्रवर्तते इति, एतच्च ब्राहम्यादिलिपीविधानादनेकविधं, 'सेतं सनक्वर' तदेतत् संज्ञाक्षरं ॥ MT से कित' भित्यादि, अथ किं तद् व्यञ्जनाक्षरं ?, व्यज्यतेऽनेनार्थः प्रदीपेनेच घट इति व्यञ्जनं तब तदक्षरं च व्यञ्जना
वर, तच्चेह सर्वमेव भाष्यमाणमकारादि हकारान्तं, अर्थाभिव्यञ्जकत्वाच्छब्दस्य, तथा चाह सूत्रकार:-अक्षरस्याकारादेः व्यञ्जना-1 भिलापः शब्दोच्चारणं, 'से तमित्यादि, तदेतद्वयञ्जनाक्षरम् ॥ I से किं त' मित्यादि, अथ किं तल्लब्ध्यक्षरं!, लब्धिः क्षयोपशमः उपयोग इत्यर्थः, 'अक्खरलवीयम्स' इत्यादि, इहाक्षरे ॥६॥ लम्भिर्यस्य सोऽक्षरलाब्धिकस्तस्य, इन्द्रियमनउभयविज्ञानसमुत्थघटाद्यक्षरलब्धिसमन्वितस्येत्यर्थः, अनेन विकलेन्द्रियादिव्यवच्छेद
CA
दीप अनुक्रम [१३०]
मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..आगमसूत्र - [४४], चूलिकासूत्र -[१] "नन्दीसूत्र" मूलं एवं हरिभद्रसूरिजी-रचिता वृत्ति:
~81
