________________
आगम
(४०)
"आवश्यक"- मूलसूत्र-१ (नियुक्ति:+वृत्तिः) भाग-१ अध्ययनं -1, नियुक्ति: [१], भाष्यं -1, विभागाथा [-], मूलं [-/गाथा-] मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..आगमसूत्र-[४०], मूलसूत्र-[१] "आवश्यक नियुक्ति: एवं मलयगिरिसूरि-रचिता वृत्ति:
प्रत
सूत्रांक
क
दीप अनुक्रम
जीतनेदात ज्ञानस्यापि पञ्चधा भेद उद्गीर्येत, अथ स्वभावत एवाभिनियोधिकादिको ज्ञानस्य भेदो, न च स्वभावा पर्य
नुयोगमति, न खलु किमिह दहनो दहति नाकाशमिति कोऽपि पर्यनुयोगयाचरति, 'अहो महती महीयसो भवतः |मुषी, ननु यदि स्वभावत एवामिनिबोधिकादिको ज्ञानस्य भेदस्तहिं भगवतः सर्वज्ञत्वहानिप्रसङ्गः, तथाहि-ज्ञानमात्मनो धर्मस्तस्य चाभिनिबोधिकादिको भेदः स्वभावत एवं व्यवस्थितस्ततः क्षीणावरणस्यापि तद्भावप्रसङ्गः, सति च तद्भावेऽस्मादृशस्येव भगवतोऽप्यसर्वज्ञत्वमापनं, आमिनिबोधिकादिभिनिर्वस्तुपरिच्छेदात्, केवलज्ञानभावतः समस्तवस्तुपरिच्छेदानासर्वज्ञत्वमिति चेत्, ननु यदा केवलज्ञानोपयोगसम्भवस्तदा भवतु सर्वज्ञत्वं, यदा त्वाभिनिवोधिकादिज्ञानोपयोगस्तदा देशतः परिच्छेदादस्मादृशस्येव बलादसर्वज्ञत्वमापद्यते, न च वाच्यं तस्य तदुपयोग एव न भवति, आत्मस्वभावत्वेन तस्यापि क्रमेणोपयोगस्य निवारयितुमशक्यत्वात् , केवलज्ञानानन्तरं केवलदर्शनोपयोगवत्, ततः केवल
ज्ञानोपयोगकाले सर्वज्ञत्वं शेषज्ञानोपयोगकाले चासर्वज्ञत्वमेव, तच्च विरुद्धमिति, आह च-"नत्तेगसहावचे आभिनि*बोधाइ किंकओ मेओ? नेयविसेसाओ चेन सबविसयं जतो चरिमं ॥१॥ अह पडिवत्तिविसेसा नेगेमि अणेगमे.
यभावातो। आवरणविभेयओऽविहु सभावभेयं विणा न भवे ॥२॥ तम्मि य सइ सबेसि खीणावरणस्स पावई भावो। तद्धम्मत्ताओच्चिय जुत्तिविरोहो स चाणिडो॥ ३ ॥ अरहावि असवण्णू आभिणियोहाइभावतो नियमा। केवलभावाओ चे सवण्णू नणु विरुद्धमिणं ॥४॥" (धर्मसंग्रहणी) तस्मादिदमेव युक्तियुक्तं पश्यामो यदुत अवग्रहज्ञानादारभ्य यावदुत्कपावं परमावविज्ञानं तावत् सकलमप्येकं, तचासकलसंज्ञितमशेषवस्तुविषयत्वाभावात्, अपरं च केवलिनः, तब
dan Education International
For
the Personal
~50~
