________________
आगम
(४०)
“आवश्यक”- मूलसूत्र-१ (नियुक्ति:+वृत्तिः ) भाग-१ अध्ययनं [-], नियुक्तिः [१], भाष्यं [-], विभा गाथा [९०], मूलं [-/गाथा-] मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..आगमसूत्र-[४०], मूलसूत्र-[१] "आवश्यक नियुक्ति: एवं मलयगिरिसूरि-रचिता वृत्ति:
प्रत
HEI65
दीप अनुक्रम
उपोद्धाते ज्ञानमादेशतः सर्वव्यादिविषयं तथा श्रुतज्ञानमपीति विषयसाधर्म्य, यथा च मतिज्ञानं परोक्षं तथा श्रुतज्ञानमपीति मतिश्रुत
PR परोक्षतासाधये, एचकारस्त्ववधारणार्थः , स च परोक्षत्वमनयोरवधारयति, आभिनिबोधिकश्रुतज्ञाने एव परोक्षे न योःपरो॥१६॥ शेष ज्ञानमिति, अथ परोक्षमिति कः शब्दार्थः ?, उच्यते 'अशूट व्याप्तौं' अक्षुते-ज्ञानात्मना सर्वानर्धान व्याप्नोती
क्षता प्रत्यक्षः, यदिवा 'अश भोजने' अश्नाति-सर्वानर्थान् यथायोगं भुङ्क्ते पालयति वेत्यक्षो-जीवः, उभयत्रापि 'मावावद्यमि-10 ४ कमिहनिकष्यशी'त्यादिना उणादिकसप्रत्ययः, अक्षस्य-आत्मनो द्रव्येन्द्रियाणि द्रव्यमनश्च पुद्गलमयत्वात् पराणि वन्ते,
पृथग्वर्तन्त इति भावः, तेभ्यो यदक्षस्य ज्ञानमुदयते तत्परोक्षं, 'पृषोदरादय' इति रूपनिष्पत्तिः, अथवा परैः-इन्द्रिया-1 दिभिः सह उक्षा-सम्बन्धी विषयविषयिभावलक्षणो यस्मिन् ज्ञाने न तु साक्षादात्मना तत्परोक्षं, धूमादग्निज्ञानवत् , अथ कथमेतयोराभिनिबोधिकश्रुतयोः परोक्षता ?, उच्यते, पराश्रयत्वात्, तथाहि-पुद्गलमयत्वात् द्रव्येन्द्रियमनांस्यात्मनः पृथग्भूतानि ततस्तदाश्रयेणोपजायमानं ज्ञानमात्मनो न साक्षात् किन्तु परम्परयेति परोक्षता, उकं च 'अक्खस्स पोग्गलमया जं दबेंदियमणा परा होति । तेहिंतो जं नाणं परोक्खमिह तमणुमाणं व ॥१॥" (भा०९०) अत्र वैशेपिकादयः प्राहुः नन्वक्षाणीन्द्रियाण्युच्यन्ते, 'खमक्षमिन्द्रियं प्रोक्तम् , हृषीकं करणं स्मृत मिति वचनात्, ततोऽक्षाणांइन्द्रियाणां या साक्षादुपलब्धिः सा प्रत्यक्षे, अक्षं-इन्द्रियं प्रति वर्चत इति प्रत्यक्षमिति व्युत्पत्तेः, तथा च सति सकल
लोकप्रसिद्ध साक्षादिन्द्रियाश्रित घटादिज्ञानं प्रत्यक्षमिति सिद्धं, तदेतदयुक्त, इन्द्रियाणामुपलब्धृत्वासम्भवात्, 5 तदसम्भवश्वाचेतनत्वात्, तथा चात्र प्रयोगः- यदचेतनं तन्नोपलब्धा, यथा घटः, अचेतनानि च द्रव्येन्द्रि
TKE
For
Paralel
... परोक्षज्ञानस्य वे भेदे- मति एवं श्रुत
~41
