________________
आगम
(४०)
"आवश्यक”- मूलसूत्र-१ (नियुक्ति:+वृत्तिः ) भाग-१ अध्ययनं ], नियुक्ति: [२०], भाष्यं H, विभागाथा [५०५-५०७], मूलं - /गाथा-] मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..आगमसूत्र-[४०], मूलसूत्र-[१] “आवश्यक नियुक्ति: एवं मलयगिरिसूरि-रचिता वृत्ति:
*
प्रत
*
*
सूत्रांक
*
*
*
दीप अनुक्रम
यदि संज्ञासम्बन्धमात्रेण संज्ञी तत एकेन्द्रिया अपि संझिनः प्राप्नुवन्ति, तेषामप्याहारादिसंज्ञासद्भावात् , तथा च प्रज्ञापनादसूत्रम्-"एगिंदियाणं भंते ! कइविहा सण्णा पण्णता, गोयमा! दसविहा पन्नत्ता, तंजहा-आहारसपणा भयसण्णा
मेहुणसण्णा परिग्गहसण्णा कोहसण्णा माणसण्णा मायासण्णा लोभसण्णा ओहसण्णा लोगसण्णा" इति, सत्यमेतत्. केयलमेतासु संज्ञासु मध्ये या ओघसंज्ञा लोकसंज्ञा वा साऽतिस्तोका, ततो न तत्सम्बन्धमात्रेण संज्ञीति व्यपदेष्टुं शक्यः, न खलु कापणधनमात्रेण लोके धनवानित्युच्यते, या त्वाहारभयपरिग्रहमैथुनादिका संज्ञा सा भूयस्यपि मोहनीयो दयप्रभवत्वेन न विशिष्टा, न चाविशिष्टया संज्ञया संज्ञीत्यभिधातुं शक्यं, न ह्यविशिष्टेन मूर्तिमात्रेण लोके रूपवानिति व्यवहारः, ततो या महती शोभना च ज्ञानावरणकर्मक्षयोपशमजन्या मनोज्ञानरूपा संज्ञा तयैव संज्ञीति व्यपदिश्यते, उक्त च-"जइ सण्णासंबंधेण सणिणो तेण सणिणो सके। एगिदियाइयाणवि जं सपणा दसविहा भणिया
१॥थोवा न सोहणाविय जं सा तो नाहिकीरए इहई । करिसावणे न धणवं न स्वयं मुत्तिमिवेणं ॥२॥ जह बहुदबोधणवं पसन्धरूवो य रूव होइ। महतीए सोहणाए य तह सण्णी नाणसण्णाए॥३॥" (वि०५०५-५०७) सच है।संज्ञी विविधस्तद्यथा-दीर्घकालिकोपदेशेन हेतुवादोपदेशेन दृष्टिवादोपदेशेन च, तन्त्र यया संज्ञया सुदीर्घमपि कालमती
तमर्थ स्मरति एष्यन्तं च चिन्तयति, यथा-कथं न नाम मया कर्तव्यमिति.स दीर्घकालिकोपदेशेन संज्ञी, दीर्घः कालो दीघ-11 हाकालः सोऽस्यास्तीति दीर्घकालिकः स चासावुपदेशश्च, उपदेशोभणनं, दीर्घकालिकोपदेशस्तेन, एष च दीर्घकालिकोपदेशेन | हासंझी मनोज्ञानावरणकर्मक्षयोपशमशान्मनोलम्धिसम्पन्नोऽनन्तान् मनोयोग्यान पुद्गलान् गृहीत्वा मनस्त्वेन परिण-1*
JanEducatoniroerna
~108~