________________
ખાખી વ ́શના–અંત : ૩૫૧
મેાટી હાસ્પિટલ બાંધવાની, મેટાં નગરામાં, વાટર વર્કસ કરવાની, પશુવંશ વૃદ્ધિ કેન્દ્રો કરવાની, પશુ ચિકિત્સાલયા ઉધાડવાની, બીયારણ વૃદ્ધિ કેન્દ્રો સ્થાપવાની, સુધારેલું બીયારણ તથા કૃત્રિમ ખાતર પૂરુ· પાડવાના પ્રબુધ કરવાની જમીન સંરક્ષણ કાર્યક્રમ દાખલ કરવાની, ગ્રામ જનતાને સિનેમ સ્લાઈડેાથી શિક્ષણ આપવાની, પૂરથી થતાં ધોવાણ અટકાવવાની, મત્સ્ય ઉદ્યોગ ખિલવવાની, ભારે ઉદ્યોગ સ્થાપવાની અને વિકસાવવાની યાજનામુ ખ્ય
હતી. 1
આ ચેાંજનાઓને અમલી બનાવવા એક કમિટી પણ સ્થાપવામાં આવેલી. કમિટીએ આ યાજનાને મૂર્તિમ ંત સ્વરૂપ આપવું હાય તા સાડાચાર કરોડ રૂપિયાના ખર્ચ થશે તેવા અંદાજ મૂકી પંદર વર્ષના પ્લાન પણ ઘડી કાઢેલા, પરંતુ આ પ્લાનના પ્રારંભ થાય તે પહેલાં જૂનાગઢના રાજ્યના અંત આવ્યો.
આવ
જૂનાગઢ રાજ્યની આવક ઈ. સ. ૧૯૧૧માં રૂપિયા ૩૦ લાખની હતી તે ઈ. સ. ૧૯૪૫માં રૂપિયા, ૧,૪૦ લાખ થઈ અને તે પ્રમાણમાં વિકાસના અને વહીવટી ખર્ચ વધી ગયા. -
પ્રકી
નવાબ મહાબતખાન ત્રીજાના સમયમાં એટલે ઈ. સ. ૧૯૧૧થી ઈ. સ. ૧૯૪૭ સુધીમાં જૂનવાણી રૂઢીઓ અને રિવાજોમાં ધરખમ પરિવર્તન આવ્યુ નવાબની કચેરી જે પ્રથમ લગભગ રાજ · ભરાતી તે ભરાવી બંધ થઈ, માત્ર ખાસ પ્રસંગે કચેરી ભરાતી અને તેમાં સમાન વિધિ કે પ્રસગાપાત જે વિધિ થવી ઘટે તે થતી.કચેરીના નાચ મુજરા વગેરે બધ થયું. નવાબે પોતાના શીરે બત્તીને બધલે સાફા પરિધાન કર્યાં અને મુસ્લિમ અમીરા જે દેશી મુગલાઈ પાઘડી બાંધતા તે પણ સાફા બાંધતા થયા. અગ્રેજી પોશાકની છૂટ થઈ ગઈ અને માત્ર જનાનામાં કામ કરતા માણસા સિવાય કાઈને કમરે ભેટ બાંધવાનું રહ્યું નહિ. તા પણ કચેરીમાં લાંબા અચકા અથવા જોધપુરી બ્રિચીસ અને હન્ટીઇંગ ક્રેટ પહેરવામાં આવતા. સરકારી ઓફિસામાં પણ ઈ. સ. ૧૯૪૦ સુધી તા લાંબા કાટ, ખેસ અને ફેટ! પહેરતા કમ ચારીએ હતા.
1 સેારડ સાશ્યલ સર્વિસ લીગ નામની એક યેાજના આજની વિકાસ યાજનાને મળતી, આ લેખકે તૈયાર કરી ગ્રામ પ્રશ્નનાં કલ્યાણ અને ઉ થાન માટે રાજ્યને આપેલી, તેમાં વગર ખર્ચે વિકાસ થાય તેવી યેાજના હતી.