________________
૨૨૨ : જૂનાગઢ અને ગિરનાર
તાર
- તારની લાઈન ધારાજી સુધી પડેલી. ત્યાંથી જૂનાગઢ રાજ્યે પેાતાને ખર્ચ જૂનાગઢ સુધી તારની લાઈન લીધી અને ધારાગઢ દરવાન પાસે તાર બંગલા કહેવાય છે ત્યાં આ સમયમાં પ્રથમ તાર આફ્રિસ થઈ.
રેલવે
આ સમયે હજી રેલવે લાઈન માત્ર ધારાજી સુધી જ આવેલી તેથી જૂનાગઢ સાથે ધારાજી દ્વારા રેલ્વેનું જોડાણ થાય તેવી ચેાજના તૈયાર કરી અને મિ. એ. ડબ્લ્યુ. ફેડે ધારાજી-જૂનાગઢ લાઈનની સર્વે પણ તૈયાર કરી. જો કે આ યોજના પાછળથી પડતી મૂકવામાં આવી પરંતુ તેના પૂર્વ કાર્ય તરીકે જૂનાગઢ—àારાજીના પાકા મા` બધાઈ ગયા.
જે
અત્યાર સુધી જેલ એક કેદખાનું હતું. તેને તુરંગ કહેતા. તેમાં અંધારી આરડીએ અને ભોંયરાં હતાં. કેદીઓને હાથકડી, ખેડી કે સાંકળામાં બાંધી પૂરતા અથવા હઢબેડીમાં નાખતા. કાચા કામના તથા પાકી સા ખાધેલા કૈદીમાને માથે પૂરતા. કાઈ રજિસ્ટરેશ રહેતાં નહિ કે જેલના કાઈ નિયમા હતા નહિ. બ્રિટિશ અમલદારાની સૂચના અનુસાર નવી જેલ બાંધી. કહેવાય છે કે સાલેહ હિન્દી જયારે શાહઝાદા બહાદરખાન સાથે ભારતના પ્રવાસે ગયેલા ત્યારે તેણે જોહારાની જેસ જોઈ તેના નકશા મેળવેલ અને તે ઉપરથી ૩૦૦ કેદીએ સમાય તેવી જેલ જૂનાગઢમાં બનાવી. ખાખી લસએફ સારડ નામના પુસ્તકમાં આ જેલના પ્લાન દીવાન રાવબહાદુર હરિદાસ વિહારીદાસે કર્યા હતા તેમ કહેવામાં આવ્યુ છે.
જંગલ
જંગલના કેટલાક વિસ્તારામાં ઈ. સ. ૧૮૭૬ માં ખેતી માટે જમીન ફાજલ પાડી ગામડાએ વસાવ્યાં અને ટપ્પાનું મુખ્ય મથક છેલા હતુ. તેને બદલે સારણુ રાખવામાં આવ્યુ’.
1 સાલેહ હિન્દીના ટેસ્ટિમેાનિયલ્સ.
2 સાસણને અર્થે ધણા લેખા ‘શાસન’ ઉપરથી ગુનેગારાને રાખવાનું સ્થળ એવા કરે છે પણ સાસણને રાજસ્થાની અને જૂની ગુજરાતીમાં અ ગામડુ થાય છે. ગીરમાં બધા નેસડા હતા તેથી જ્યાં દુકાને અજાર હોય તે ગામને સાસણ કહેતા.
