________________
[२७३]
कप्ताणं हेट्ठा [भायणा]णं ठविओ । नट्ठा वाणमंतरी । तप्पभिई च पुत्ता थिरा जाया । कप्पओ त्ति से नामं कयं ।
कालगएसु य माया-पियरेसुं कप्पओ चेव सव्वेसु वि विज्जाठाणेसु परिणिट्ठिओ पाडलिपुत्ते पसिद्धि गओ । सो य सावओ त्ति सुसंतुट्ठो न बहुं परिग्गहं कुणइ । न य कन्नगाओ दिज्जंतीओ वि विवाहेइ [पव्वइस्सं] ति । अणेगेहि य चट्टसएहिं परिवरिओ हिंडइ ।।
इओ य तस्स अइगमण-निग्गमणपहे एगो बंभणो परिवसइ । तस्स य धीया अईव रूववई । पर सा जलोदररोगिणी केणाऽवि अविवाहिज्जंती पिउघरं ठिया चेव भंडपवाहिरा जाया । तओ तं नाऊण मायाए कहियं तीसे पिउणो । तेणाऽवि 'बंभहच्चा एसा देइ लग्गा । ता कहं कायव्वं ?'ति चिंतंतेण लद्धो उवाओ जहा 'कप्पगो बंभणो सच्चपइन्नो । ता एयस्स केणाऽवि उवाएण देमि' । तओ खणावित्ता कूविया(य) कप्पगसंचारसमयंमि पक्खित्ता सा धीया । पोक्कारियं च - 'अहो ! ममेसा धीया कुवंमि निवडिया । को वि किवं काउं समुद्धरेउ जेण तस्सेव देमि' । सोऊण दयाए धाविओ कप्पगो । कड्डिया सा कूवियाओ । तओ भणियं तीए पिउणा – 'पुत्तगा ! जो कड्डिस्सइ तस्सेवेमा मए दायव्य त्ति पढममेवुल्लवियं। तुमं च सच्चपइण्णो ता तुह वेसावए एसा कण्णगा दिण्णा । जं जाणसि तं कुणसु'। कप्पगेणाऽवि 'कहमियाणि बहुजणमज्झे खिसिउं तीरइ ?'त्ति चिंतिय पडिगाहिया कण्णगा । पउणीकाऊणं चोसहीहिं परिणीया ।
नंदराएणाऽवि महामंतिकामेण 'कप्पिओ महाबुद्धि पंडिओ'त्ति सोऊण सद्दाविओ भणिओ य - 'मम महामंती भवसु' । कप्पगो भणइ - 'महाराय ! गास-च्छायणमेत्तं मोत्तुं नाऽहियमहं परिग्गहं करेमि । न य ससूगाणं धम्मट्ठियाणं मंतिपयं निव्वहइ । ता एत्थ विसए न किंचि वत्तव्वं'ति निराकरित्ता गओ कप्पगो । नंदो उण 'ममाऽणेण वयणं न कयं'ति चित्ते अणुसयमुव्वहंतो वि कप्पगस्स छिद्दमलभमाणो तस्सेव सेरियाए ठियं नियपरियट्टं सद्दावित्ता पुच्छइ - 'तुमं कप्पगचीराणि धोवसि ?' [तेण भणियं - 'धोवामि' ।] राया भणइ - 'जाणि संपयं कप्पगो धोवणत्थं तुह वस्थाणि ढोएज्ज ताणि न समप्पियव्वाणि' । तओ 'तह'त्ति पडिवज्जिऊणं गओ परिअट्टो ।
इओ य से कोमुईमहसवे पच्चासण्णे भणियं कप्पगभज्जाए - 'ममेमाणि वत्थरयणाणि रन्नो परियट्टगेहे धोवावेहि जेणाऽइसचोक्खाणि सवारियाणि य पव्वदिवसंमि परिहेमि' । कप्पगेणाऽवि 'परियट्टो रायवच्चसिओ एसो, समासण्णो य पव्वदिवस त्ति भाडि घेत्तुमण्णेसि सारवत्थाणीमाणि अप्पेंतो परिभवं संकिलेसं च अम्हं उप्पाइस्सइ'त्ति चिंतिऊणऽवमण्णियं भज्जाए वयणं । तओ पुणो पुणो निब्बंधेण भणंतीए समप्पियाणि य पव्वदिवसे । परियट्टेणाऽवि 'रायनिओगो'त्ति चितेतेण 'अज्जं कल्लं समप्पेमि'त्ति वाहणाए वरिसमेकमक्कम्म गमिओ बीअवरिसो । तओ तइयवरिसे कप्पगो समागंतुं भणइ - 'रे रे ! न होमि कप्पगो जइ तुह रुहिरेण रएत्ता तुह चीवराणि न लेमि' । तओ अण्णंमि दिणे पच्छण्णं छुरियं घेत्तुं गओ कप्पगो सरोसं भणइ - 'रे ! समप्पेहि चीवराणि' । तओ परियट्टो 'देसु' त्ति कप्पगं दट्ठण नियभज्ज भणइ - 'घरमज्झाओ आणित्ता वत्थाणि समप्पेहि' । तीए वि तहेव कए कप्पगेण छुरियाए विदारियस्स पोट्टस्स रुहिरेणं रइयाणि वत्थाणि । तओ तस्स भज्जा कंदंती भणइ - 'रन्ना एसो निवारिओ आसि । किमणेणाऽवरज्झं जेण तए विणिवाइओ?' तओ सोउमेवं कप्पगो संभंतो 'अहो ! रण्णो इमो पवंचो जेण