________________
વર્ષ સુધી ફર્યા. બધે જાય, રહે, સત્સંગ કરે, જ્ઞાન મેળવે, એમનાં પ્રવચનો સાંભળે, એમના આશ્રમોમાં રહે. પરંતુ થોડા દિવસમાં જ મન ઉપડે કે ના, ના, અહીં વૈરાગ્યનો રંગ દેખાતો નથી; સંસારનો જ રંગ છે.
વૈરાગ્ય દેખાડવો એક વાત છે, અને વૈરાગ્યનો રંગ હોવો એ બીજી વાત છે. વૈરાગ્યની વાતો બોલી શકાય જરૂર. હું વ્યાખ્યાન એવું વાંચું કે તમને – ભલભલાને દીક્ષાના ભાવ થઈ જાય. પણ જયાં એનું આચરણ કરવાનું આવે ત્યાં એનો રંગ જો બદલાય તો સમજવાનું કે હાથીના દાંત દેખાડવાના જુદા ને ચાવવાના જુદા છે. વૈરાગ્ય તો બહુ આકરી વાત છે. તેની વાતો બોલવી સહેલી, બોલીને તમને પટાવવા અને અષ્ટમપષ્ટમ સમજાવવા બહુ સહેલી વાત છે. પણ મારી જાતને વૈરાગ્યના રંગમાં રંગવાનું બહુ કઠિન છે.
રત્નાકરસૂરિ મહારાજે તો કહી દીધું આપણા જેવા માટે કે વૈશાયર પવનય – મારો વૈરાગ્ય-રંગ શેને માટે ? તો રત્નાકર પચ્ચીશીમાં કહ્યું કે લોકોને છેતરવાના માટે ! આ શબ્દો સાંભળ્યા છે ને ? બોલો પણ છો ને ? તો વૈરાગ્યનો રંગ દુનિયાને છેતરવા માટે છે અને આ વાત સેંકડો વરસ અગાઉ રત્નાકરસૂરિ મહારાજ લખી ગયા છે. અને આજે આપણે માનીએ, ઘણા લોકો માને છે કે અમારો વૈરાગ્ય તો ઓ... હો...! નમો અરિહંતાણં..... પણ યાદ રાખવું કે વૈરાગ્ય એ એટલી બધી સહેલી વસ્તુ નથી જ.
તો આ દશ વર્ષ સુધી વૈરાગ્યના રંગની શોધમાં ફર્યા, ત્યારે છેવટે એમને એક સ્થાનકમાર્ગી જૈન સંતનો પરિચય થઈ ગયો. એ ઋષિ નાગરમલજી નામના સાધુપુરુષ હતા. એમની પાસે રહ્યા. ત્યાં એમને લાગ્યું કે વાહ ! અહીંયા કંચન નથી,
14
