________________
अष्टमाध्यायस्य चतुर्थः पादः ॥
५७९
[ग्रहेण्हः ] ग्रहि षष्ठी ङस् । गृह प्रथमा सि ।
[पढ गृण्हेप्पिणु व्रतु] अर्थ:- व्रतं गृहीत्वा पठ इत्यर्थः । 'ग्रहीश् उपादाने' (१५१७) ग्रह । क्त्वाप्र० । अनेन ग्रह० → गृण्ह० । 'एप्प्येप्पिण्वे०' (४।४४०) क्त्वा० → एप्पिणु० । 'लुक् (१।१०) अलुक् । 'लोकात्' (११३) गृण्हेप्पिणु ॥३९४॥
तक्ष्यादीनां छोल्लाऽऽदयः ॥८४॥३९५ ॥ अपभ्रंशे तक्षिप्रभृतीनां धातूनां छोल्ल इत्यादय आदेशा भवन्ति ।
जिव तिवं तिक्खा लेवि कर जइ ससि छोल्लिज्जंतु ।
तो जइ गोरिहे मुह-कमलि सरिसिम का-वि लहंतु ॥१॥ आदिग्रहणाद् देशीषु ये क्रियावचना उपलभ्यन्ते तेऽप्युदाहार्याः ।।
चूडुल्लउ चुण्णीहोइसइ मुद्धि ! कवोलि निहित्तउ । सासानल-जाल-झलक्किअउ बाह-सलिल-संसित्तउ ॥२॥ अब्भडवंचिउ बे पयइं पेम्मु निअत्तइ जावं । सव्वासण-रिउ-संभवहो कर परिअत्ता ताव ॥३॥ हिअइ खडक्कड गोरडी गयणि घडक्कड मेह । वासारत्ति पवासुअहं विसमा संकडु एहु ॥४॥ अम्मि ! पयोहर वजमा निच्चु जे संमुहे थंति । मह कंतहो समरंगणइ गय-घड भज्जिउ जंति ॥५॥ पुत्तें जाएं कवणु गुणु अवगुणु कवणु मुएण । जा बप्पीकी भुंहेडी चंपिज्जइ अवरेण ॥६॥ ते तेत्तिउ जलु सायरहो सो तेवडु वित्थारु ।
तिसहें निवारणु पलु वि नवि पर धुढुअइ असारु ॥७॥ [तक्ष्यादीनां छोल्लाऽऽदयः ] तक्ष्यादि षष्ठी आम् । छोल्लाऽऽदि प्रथमा जस् । [जिवँ तिवँ तिक्खा लेवि.......]
अस्यार्थः- यथा तथा शशी-चंद्रस्तीक्ष्णान् शरान् लात्वा यद्यतक्षिष्यत् ततो जगति गौर्याश्चन्द्राननायाः मुखकमलेन सह कामपि सदृशतामलप्स्यतेत्यर्थः ।
[छोल्लिज्जंतु] 'तक्षौ तनूकरणे' (५७१) तक्ष् । क्रियातिपत्तिः स्यत् । अनेन तक्ष० → छोल्ल० । 'न्त-माणौ' (३।१८०) स्यत्० → न्त० । 'मध्ये च स्वरान्ताद्वा' (३।१७८) ज्ज । 'स्वराणां स्वराः' (४।२३८) ल्ल → ल्लि० - न्त० → न्तु० छोल्लिज्जंतु ।
१-२. पण्डुरं जइवि रज्जए मुहं कोमलंगि ! खडिआरसेण । दिज्जए पुण कवोल-कज्जलं ता लहेज्ज ससिणो विडंबणं ॥
[क० म० ३।३३] P. जिम्व २ । ३. G. [मुहकमलिं] मुखकमल । टा। आट्टो णा० । एट्टि । स्वराणां० । ४. G. वज्जवाँ । ५. P. समुहवंति = सम्मुखीभवन्ति । ६. N. टि. भुंहडी सुधारकर भुम्हडी पढ़ें । P. भउंहडी। ७. तं तेत्तियं जलं सायरस्स सो च्वेव परमवित्थारो । एक पि पलं तं नत्थि पिवासं निवारेइ ॥ [गा० को०-१४७]
