________________
व्युत्पत्तिदीपिकाभिधान-ढुण्ढिकया समर्थिते सिद्धहेमप्राकृतव्याकरणे ॥
[उच्छनो] उत्सन्न । 'हुस्वात् थ्य-श्च०' (२।२१) त्स० → छ । 'अनादौ०' (२।८९) छस्य द्वित्वम् । 'द्वितीयतुर्ययो०' (२।९०) पूर्वछस्य चः । प्रथमा सि । 'अत: से?:' (३।२) सि० → डो० → ओ० । 'डित्यन्त्य०' (२।१।११४) अलुक् उच्छन्नो ॥११४॥
॥८१।११५ ॥ दुर् उपसर्गस्य रेफस्य लोपे सति उत ऊत्वं वा भवति । दूसहो दुसहो । दूहवो दुहवो ॥ लुकीति किम् ? दुस्सहो विरहो । [लुंकि दुरो वा] रस्य लुक् = लुक्, तस्मिन् = लुंकि । दुर् षष्ठी ङस् । वा प्रथमा सि ।
[दूसहो दुसहो ] दुर्-सह । 'निर्दुरोर्वा' (१।१३) लुक् । अनेन उ० → ऊ० -दु० → दू० । प्रथमा सि । 'अतः से?:' (३।२) सि० → डो० → ओ० । 'डित्यन्त्य०' (२।१।११४) अलुक् दूसहो । द्वितीये उकार एव- दुसहो ।
[दूहवो दुहवो] दुर्भग । 'निर्दुरोर्वा' (१।१३) रलुक् । अनेन उ० → ऊ० - दु० → दू० । 'ख-घ-थ-ध-भाम्' (१।१८७) भ० → ह० । 'ऊत्वे दुर्भग-सुभगे वः' (१२१९२) गस्य वः । प्रथमा सि । 'अतः से?:' (३।२) सि० → डो० → ओ० । 'डित्यन्त्य०' (२।१।११४) अलुक् दूहवो । पक्षे-उकार एव-दुहवो ।
[दुस्सहो विरहो] दुर्-सह । 'श-ष-से श-ष-सं वा' (१।३।६) ० → स् । प्रथमा सि । 'अत: सेर्डोः' (३।२) सि० → डो० → ओ० । 'डित्यन्त्य०' (२।१।११४) अलुक् दुस्सहो ॥११५||
___ ओत्संयोगे ॥ ८।१।११६ ॥ संयोगे परे आदेरुत ओत्वं भवति ॥ तोण्डं । मोण्डं । पोक्खरं । कोट्टिमं । पोत्थओ । लोद्धओ । मोत्था । मोग्गरो । पोग्गलं । कोण्ढो । कोन्तो । वोक्कन्तं ।। [ओत्संयोगे] ओत् प्रथमा सि । संयोग सप्तमी ङि।
[तोण्डं] तुंड । 'वर्गेऽन्त्यो वा' (१।३०) तुण्ड । अनेन तु० → तो० । प्रथमा सि । 'क्लीबे०' (३।२५) सि० → म्० । 'मोऽनुस्वारः' (१।२३) अनुस्वारः तोण्डं ।
[मोण्डं] मुंड । 'वर्गेऽन्त्यो वा' (१।३०) मुण्ड । अनेन मु० → मो० । प्रथमा सि । 'क्लीबे०' (३।२५) सि० → म् । 'मोऽनुस्वारः' (१।२३) अनुस्वारः मोण्डं ।
[पोक्खरं] 'पुष्कर । 'ष्क-स्कयो म्नि' (२४) ष्क० →ख० । 'अनादौ०' (२१८९) खस्य द्वित्वम् । 'द्वितीयतुर्ययो०' (२।९०) पूर्वखस्य कः । अनेन पु० → पो० । प्रथमा सि । 'क्लीबे०' (३।२५) सि० → म्० । 'मोऽनु०' (१।२३) अनुस्वारः पोक्खरं ।
[कोट्टिमं] कुट्टिम । अनेन कु० → को० । प्रथमा सि । 'क्लीबे०' (३।२५) सि० →म्० । 'मोऽनुस्वारः' (१।२३) अनुस्वारः कोट्टिमं ।
[पोत्थओ] पुस्तक । 'स्तस्य थोऽसमस्त-स्तम्बे' (२।४५) स्तस्य थः । 'अनादौ०' (२।८९) थस्य द्वित्वम् । 'द्वितीय-तुर्ययो०' (२।९०) पूर्वथस्य तः । अनेन पु० → पो० । 'क-ग-च-ज०' (१।१७७) क्लुक् । प्रथमा सि । 'अतः से?ः' (३२) सि० → डो० → ओ० । 'डित्यन्त्य०' (२२१२११४) अलुक् पोत्थओ । १. G. पुष्करादिषु द्वित्वप्रसङ्गे 'अनादौ०' (२१८९) सूत्रस्थाने 'तैलादौ' (२।९८) सूत्रेण द्वित्वं कृतम् ।
