Page Text
________________
५२
व्युत्पत्तिदीपिकाभिधान-दुण्ढिकया समर्थिते सिद्धहेमप्राकृतव्याकरणे ॥
[ठविओ ठाविओ] स्थापित । 'स्थष्ठा-थक्क-चिट्ठ-निरप्पाः' (४।१६) स्था० → ठा० । 'पो वः' (१२२३१) पि० → वि० । 'क-ग-च-ज०' (१।१७७) इति त्लुक् । अनेन वा आ० → अ० ठविओ ठाविओ ।
[परिट्ठविओ परिहाविओ] प्रति-ष्ठा (२) । प्रतितिष्ठन्तं प्रयुक्ते । 'प्रयोक्तृव्यापारे णिग्' (३।४।२०) णिगप्र० । 'अति-री-व्ली०' (४।२।२१) पोऽन्तः । प्रतिस्थाप्यते स्म । क्तप्र० । 'लुगावी क्त-भाव-कर्मसु' (३।१५२) णिग्लोपः । 'व्यञ्जनाददन्ते' (४।२३९) अत् । 'ते' (३.१५६) अ० → इ० । 'स्थष्ठा०' (४।१६) स्था० → ठा० । 'अनादौ०' (२।८९) ठस्य द्वित्वम् । 'द्वितीय-तुर्ययो०' (२।९०) पूर्वठकारस्य टकारः । 'निष्प्रती ओत्परी माल्य-स्थोर्वा' (१।३८) प्रतिस्थाने परि० । 'पो वः' (१।२३१) पि० → वि० । अनेन वा आ० → अ० । प्रथमा सि । 'अतः सेोः' (३।२) सि० → डो० → ओ० परिट्ठविओ परिहाविओ।
[संठविओ संठाविओ] सम्पूर्वकः स्था(२) । ठविओ पूर्ववत् । संठविओ संठाविओ।
[पययं पाययं] प्राकृत । 'सर्वत्र०' (२६७९) लुक् । 'ऋतोऽत्' (१।१२६) कृ० → क० । 'क-ग-च-ज०' (१।१७७) इति क-तयोर्लुक् । 'अवर्णो०' (१।१८०) अस्य यः । अनेन वा आ० → अ० । प्रथमा सि । 'क्लीबे०' (३।२५) सि० → म्० । 'मोऽनुस्वारः' (१९२३) अनुस्वारः पययं पाययं ।
[तलविण्टं तालविण्टं तलवेण्टं तालवेण्टं तलवोण्टं तालवोण्टं ] तालवृन्त (६) । 'इदेदोद् वृन्ते' (१।१३९) ऋस्थाने इत्-एत्-ओत् । 'वृन्ते ण्टः' (२।३१) न्तस्य ण्ट आदेशः । अनेन वा आ० → अ० । प्रथमा सि । 'क्लीबे०' (३।२५) सि० → म्० । 'मोऽनुस्वारः' (१९२३) अनुस्वारः तलविण्टं तालविण्टं तलवेण्टं तालवेण्टं तलवोण्टं तालवोण्टं ।
[हलिओ हालिओ] हालिक (२) । अनेन वा हा० → ह० । 'क-ग-च-ज०' (१२१७७) इति क्लुक् । प्रथमा सि। 'अत: से?:' (३।२) सि० → डो० → ओ० हलिओ हालिओ ।
[नराओ नाराओ] नाराच (२) । अनेन वा ना० → न० । 'क-ग-च-ज०' (१।१७७) इति चलुक् । प्रथमा सि । 'अत: से?:' (३२) सि० → डो० → ओ० नराओ नाराओ ।
[बलया बलाया] बलाका (२) । अनेन वा ला० → ल० । 'क-ग-च-ज०' (१।१७७) क्लु क् । प्रथमा सि । 'अन्त्य०' (१।११) स्लुक् । 'अवर्णो यश्रुतिः' (१।१८०) अस्य य: बलया बलाया ।
[कुमरो कुमारो] कुमार (२) । अनेन वा मा० → म० । प्रथमा सि । 'अतः से?:' (३।२) सि० → डो० → ओ० कुमरो कुमारो।
[खइरं खाइरं] खादिर (२) । अनेन वा आ० → अ० । 'क-ग-च-ज०' (१।१७७) इति द्लुक् । प्रथमा सि । 'क्लीबे०' (३।२५) सि० → म्० । 'मोऽनुस्वारः' (१।२३) अनुस्वारः खइरं खाइरं ।
[बम्हणो बाम्हणो] ब्राह्मण (२) । 'सर्वत्र०' (२२७९) लुक् । 'पक्ष्म-श्म-ष्म-स्म-मां म्हः' (२१७४) ह्म० → म्ह आदेशः । 'नो णः' (१।२२८) न० → ण० । प्रथमा सि । अनेन वा आ० → अ० । 'अतः सेझैः' (३।२) सि० → डो० → ओ० बम्हणो बाम्हणो ।
[पुव्वण्हो पुव्वाण्हो ] पूर्वाह्ण (२) । 'सर्वत्र०' (२७९) लुक् । 'अनादौ०' (२।८९) वस्य द्वित्वम् । अनेन वा आ० → अ० । 'सूक्ष्म-श्न-ष्ण-स्न-ह्न-ण-क्षणां ग्रहः' (२७५) हण० → ण्ह आदेशः । प्रथमा सि । 'अत: से?:' (३२) सि० → डो० → ओ० पुव्वण्हो पुव्वाण्हो ।
१. A. तलविण्टं तालविण्टं........ ।
| SR No. | 007101 |
| Book Title | Vyutpatti Dipikabhidhan Dhundikaya Samarthitam Siddha Hem Prakrit Vyakaranam Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vimalkirtivijay |
| Publisher | Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad |
| Publication Year | 2017 |
| Total Pages | 442 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 34 MB |