Page Text
________________
अष्टमाध्यायस्य प्रथमः पादः ॥
विंशत्यादेर्लुक् ॥ ८।१।२८ ॥ विंशत्यादीनामनुस्वारस्य लुग् भवति । विंशतिः → वीसा । त्रिंशत् → तीसा । संस्कृतं → सक्यं । संस्कारः → सक्कारो इत्यादि । [विंशत्यादेर्लुक्] विंशतिरादिर्यस्याऽसौ विंशत्यादिः, तस्य = विंशत्यादेः । षष्ठी ङस् । लुक् प्रथमा सि ।
[वीसा] विंशति । प्रथमा सि । अनेन अनुस्वारलुक् । 'श-षोः सः' (१।२६०) श० २ स० । 'ईर्जिह्वा-सिंह-विंशविंशतौ त्या' (१२९२) त्या सह वि० → वी० । 'आत्' (२।४।१८) आप्प्र० → आ । 'अन्त्यव्य०' (१।११) स्लुक्वीसा।
[तीसा] त्रिंशत् । प्रथमा सि । 'अन्त्यव्य०' (१।११) त्लुक् । अनेन अनुस्वारलुक् । 'सर्वत्र०' (२७९) लुक् । 'ईजिह्वा-सिंह-त्रिंश०' (१।९२) ति० → ती० । 'श-षोः सः' (१।२६०) श० → स० । 'आत्' (२।४।१८) आप्प्र० → आ । 'अन्त्य०' (१।११) स्लुक् तीसा ।
[ सक्कयं ] संस्कृत । प्रथमा सि । अनेन अनुस्वारलुक् । 'क-ग-ट-ड०' (२७७) स्लुक् । 'ऋतोऽत्' (१।१२६) कृ० → क० । 'अनादौ०' (२१८९) कस्य द्वित्वम् । 'क-ग-च-ज०' (१।१७७) त्लुक् । 'अवर्णो यश्रुतिः' (१।१८०) अस्य यः । 'क्लीबे०' (३।२५) सि० → म्० । 'मोऽनु०' (१।२३) अनुस्वारः सक्क्यं । ___ [सक्कारो] संस्कार । प्रथमा सि । अनेन अनुस्वारलुक् । 'क-ग-ट-ड०' (२७७) स्लुक् । 'अनादौ०' (२।८९) कस्य द्वित्वम् । 'अतः से?:' (३।२) सि० → डो० → ओ० सक्कारो ॥२८॥
मांसाऽऽदेर्वा ॥ ८।१।२९ ॥ मांसाऽऽदीनामनुस्वारस्य लुग् वा भवति ॥
मासं मंसं । मासलं मंसलं । कासं कंसं । पासू पंसू । कह कहं । एव एवं । नूण नूणं । इआणि इआणि । दाणि दाणि । कि करेमि कि करेमि । समुहं संमुहं । केसुअंकिंसुअं। सीहो सिंघो ॥
मांस । मांसल । कांस्य । पांसु । कथम् । एवम् । नूनम् । इदानीम् । संमुख । किंशुक । सिंह इत्यादि । [मांसाऽऽदेर्वा ] मांसाऽऽदि षष्ठी ङस् । वा प्रथमा सि ।
[मासं मंसं ] मांस (२) । प्रथमा सि । अनेन वा अनुस्वारलुक् । द्वितीये 'मांसाऽऽदिष्वनुस्वारे' (१७०) हुस्वत्वम्मां० → मं० । 'क्लीबे०' (३।२५) सि० → म्० । 'मोऽनुस्वारः' (१९२३) अनुस्वारः मासं मंसं । - [मासलं मंसलं] मांसल (२) । प्रथमा सि । अनेन वा अनुस्वारलुक् । द्वितीये 'मांसाऽऽदि०' (१९७०) इस्वत्वम् - मां० → मं० । 'क्लीबे०' (३।२५) सि० → म् । 'मोऽनु०' (१९२३) अनुस्वारः मासलं मंसलं ।
[कासं कंसं ] कांस्य (२) । प्रथमा सि । अनेन वा अनुस्वारलुक् । 'अधो म-न-याम्' (२७८) यलुक् । 'मांसाऽऽदि०' (१९७०) कां० → कं० । 'क्लीबे०' (३।२५) सि० → म्० । 'मोऽनु०' (१२२३) अनुस्वारः कासं कंसं ।
[पासू पंसू] पांशु (२) । प्रथमा सि । अनेन वा अनुस्वारलुक् । 'मांसाऽऽदि०' (१७०) हुस्वत्वम्-पां० → पं० । 'श-षोः सः' (१।२६०) शु० → सु० । 'अक्लीबे सौ' (३।१९) दीर्घः - सु० → सू० । 'अन्त्यव्य०' (१।११) स्लुक् पासू पंसू ।
[कह कहं ] कथम् (२) । प्रथमा सि । 'मोऽनु०' (१।२३) अनुस्वारः । अनेन वा अनुस्वारलुक् । 'ख-घ-थ०' (१।१८७) थस्य हः । 'अव्ययस्य' (३।२७) सिलुप् कह कहं ।
| SR No. | 007101 |
| Book Title | Vyutpatti Dipikabhidhan Dhundikaya Samarthitam Siddha Hem Prakrit Vyakaranam Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vimalkirtivijay |
| Publisher | Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad |
| Publication Year | 2017 |
| Total Pages | 442 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 34 MB |