________________
२७६
व्युत्पत्तिदीपिकाभिधान-ढुण्ढिकया समर्थिते सिद्धहेमप्राकृतव्याकरणे ।
पांशुला । 'अजातेः पुंसः' (३।३२) ङीप्र० → ई० । 'लुक् (१।१०) आलुक् । 'लोकात्' (११।३) पांशुली । 'मांसादिष्वनुस्वारे' (१९७०) हुस्वः - पां० → पं० । 'श-षोः सः' (११२६०) शु० → सु० । आमन्त्रणे सि । 'ईदूतोहूस्वः' (३।४२) ली० → लि० । 'अन्त्यव्य०' (१।११) स्लुक् पंसुलि !।
निर्-सह । 'निर्दुरोर्वा' (१।१३) लुक् । 'लुंकि निरः' (१९३) नि० → नी० । 'वाऽऽदौ' (१२२२९) नी० → णी० । णीसह इति जाते तृतीया भिस् । 'भिसो हि-हिँ-हिं' (३७) भिस्० → हिँ । 'भिस्-भ्यस्-सुपि' (३।१५) ह० → हे० णीसहेहिँ।
अंग । तृतीया भिस् । 'भिसो हि-हिँ-हिं' (३७) भिस् → हिँ । "भिस्-भ्यस्-सुपि' (३।१५) ग० → गे० अंगेहूँ।
पुणरुत्तं । प्रथमा सि । 'अव्ययस्य' (३।२।७) सिलुप् पुणरुत्तं । अस्यार्थः - अयि ! इति कोमलामन्त्रणे । हे पांसुले ! । 'भवती निस्सहैरङ्गैर्वारं (२) स्वपिति ॥१७९।।
हन्दि विषाद-विकल्प-पश्चात्ताप-निश्चय-सत्ये ॥ ८।२।१८० ॥ हन्दि इति विषादादिषु प्रयोक्तव्यम् ॥ हन्दि चलणे णओ सो ण माणिओ, हन्दि हुज्ज एत्ताहे। हन्दि न होही भणिरी, सा सिज्जइ हन्दि तुह कज्जे ॥ हन्दि सत्यमित्यर्थः ॥ [हन्दि ] हन्दि प्रथमा सि । [विषादविकल्पपश्चात्तापनिश्चयसत्ये] विषादश्च विकल्पश्च इत्यादि द्वन्द्वः । [हन्दि चलणे णओ सो ण माणिओ..............] हन्दि । प्रथमा सि । 'अव्ययस्य' (३।२७) सिलुप् हन्दि ।
चरण । 'हरिद्रादौ लः' (१।२५४) र० → ल० चलण । सप्तमी ङि । 'डे-म्मि ..' (३।११) ङि० → डे० → ए० इति चलणे।
नत । 'वाऽऽदौ' (१।२२९) नस्य णः । 'क-ग-च-ज०' (१।१७७) त्लुक् । प्रथमा सि । 'अतः से?:' (३२) सि० → डो० → ओ० णओ।
तद् । प्रथमा सि । 'त: सौ सः' (२।१।४२) तस्य सः । ('तदश्च त:०' (३८६) त० → स०) । 'अन्त्यव्य०' (१।११) द्लुक् । 'अतः से?:' (३।२) सि० → डो० → ओ० सो ।
न मानित । प्रथमा सि । 'वाऽऽदौ' (१।२२९) नस्य णः । 'नो णः' (११२२८) नस्य णः । 'क-ग-च-ज०' (१११७७) त्लुक् । 'अत: से?:' (३२) सि० → डो० → ओ० ण माणिओ। ___ 'भू सत्तायाम्' (१) भू । भविष्यन्ती स्यति । 'मध्ये च स्वरान्ताद्वा' (३।१७८) स्यति० → ज्ज० । 'अविति हुः' (४/६१) भू० → हु. हुज्ज ।
१. K. त्वम् ।
