________________
अष्टमाध्यायस्य द्वितीयः पादः ॥
२७५
तं तिअसबन्दिमोक्खं, समत्ततिलुक्कहिअयसमुद्धरणं । सुणह अणुरायविध(इण्ह) सीआदुक्खक्खयं दहमुहस्स वहं ॥ ॥ कन्दकनाम छन्दः ॥१७७॥
आम अभ्युपगमे ॥ ८।२।१७७ ॥ आमेत्यभ्युपगमे प्रयोक्तव्यम् ॥ आम बहला वणोली ॥ [आम अभ्युपगमे] आम प्रथमा सि । अभ्युपगम सप्तमी ङि ।
[आम बहला वणोली] आम । प्रथमा सि । 'अव्ययस्य' (३।१७) सिलुप् आम । बहला । प्रथमा सि । 'अन्त्य०' (१।११) स्लुक् बहला । वनाली । 'नो णः' (श२२८) ना० → णा० । 'ओदाल्यां पङ्क्तौ' (१९८३) णा० → णो० । प्रथमा सि । 'अन्त्यव्यः' (१।११) स्लुक् वणोली । वनाली निबिडा वर्तते । अनेन वाक्येन अन्यस्य अङ्गीकारो ज्ञायते इत्यर्थः ॥१७७॥
णवि वैपरीत्ये ॥८२॥१७८ ॥
णवीति वैपरीत्ये प्रयोक्तव्यम् ॥ णवि हा ! वणे ॥
[णवि वैपरीत्ये] णवि प्रथमा सि । वैपरीत्य सप्तमी ङि ।
[णवि हा ! वणे] णवि । प्रथमा सि । 'अव्ययस्य' (३।२।७) सिलुप् णवि । हा ! प्रथमा सि । 'अव्ययस्य' (३।२।७) सिलुप् हा ! । वन । सप्तमी ङि । 'नो णः' (१।२२८) न० → ण । 'डे-म्मि उ.' (३।११) ङि → डे० → ए० । 'डित्यन्त्य०' (२।१।११४) अकारलोपः वणे । हा ! इति खेदे । सा वने न भविष्यतीति वैपरीत्यम् ॥१७८॥
पुणरुत्तं कृतकरणे ॥ ८।२।१७९ ॥ पुणरुत्तमिति कृतकरणे प्रयोक्तव्यम् ॥ अइ ! सुप्पइ पंसुलि ! णीसहेहिँ अंगेहिँ पुणरुत्तं ॥ [पुणरुत्तं कृतकरणे] पुणरुत्तं प्रथमा सि । कृतकरण सप्तमी ङि ।
[अइ ! सुप्पइ पंसुलि ! णीसहेहि अंगेहिँ पुणरुत्तं] अयि । प्रथमा सि । ‘क-ग-च-ज०' (१।१७७) य्लुक् । 'अव्ययस्य' (३।२।७) सिलुप् अइ !।
'जिष्वपंक् शये' (१०८८) ष्वप् । 'षः सोऽष्ट्यै०' (२।३।९८) स्वप् । वर्त० ते । 'त्यादीनामाद्यत्रयस्या०' (३।१३९) ते० → इ० । 'क्यः शिति' (३।४/७०) क्यप्र० → य । 'सर्वत्र०' (२१७९) व्लुक् । 'स्वपावुच्च' (१२६४) स० → सु०। 'गमादीनां द्वित्वम्' (४।२४९) पस्य द्वित्वं - क्यस्य च लुक् । 'व्यञ्जनाददन्ते' (४।२३९) अत् । 'लोकात्' (श१३) सुप्पइ। १. [शृ० प्र० - ११॥३६३ । से० ब० - १२१२] तं त्रिदशबन्दिमोक्षं समस्तत्रैलोक्यहृदयशल्योद्धरणम् । शृणुत अनुरागचिह्न सीतादुःखक्षयं दशमुखस्य वधम् ॥ २. आम बहला वणा( णो)ली मुहला जलरङ्कुणो जलं सिसिरं । अण्णणईणं वि रेवाइ तह वि अण्णे गुणा के वि ॥
[गा० स० - ६७८ । गा० को० - ६६६] सत्यं बहला वनाली मुखरा जलेरङ्कवो जलं शिशिरम् । अन्यनदीनामपि रेवायास्तथाऽप्यन्ये गुणा: केपि ॥ १. पाठां - गा० को० - अन्नणईसु = अन्यनदीषु । २. जलपक्षिणो ।
