Page Text
________________
२२०
व्युत्पत्तिदीपिकाभिधान-दुण्ढिकया समर्थिते सिद्धहेमप्राकृतव्याकरणे ।
[रुप्पी ] रुक्मिन् । 'ड्म-क्मोः' (२।५२) क्मस्य पः । अनेन पस्य द्वित्वम् । प्रथमा सि । 'अन्त्यव्य०' (१।११) नूलुक् । 'अक्लीबे सौ' (३।१९) दीर्घः । 'अन्त्यव्य०' (१।११) स्लुक् रुप्पी ।
[कसिणो] कृत्स्न । 'ऋतोऽत्' (१।१२६) कृ० → क० । 'क-ग-ट-ड०' (२७७) त्लुक् । 'ह-श्री-ही-कृत्स्नक्रिया-दिष्ट्यास्वित्' (२।१०४) स्-नयोविश्लेषं कृत्वा नात् प्राग् इः । 'लोकात्' (१।१३) कसिन । 'नो णः' (१२२२८) न० → ण० । प्रथमा सि । 'अतः से?:' (३।२) सि० → डो० → ओ० कसिणो ।
[खलिअं] स्खलित । 'क-ग-ट-ड०' (२७७) स्लुक् । 'क-ग-च-ज०' (१२१७७) त्लुक् । प्रथमा सि । 'क्लीबे०' (३६२५) सि० → म् । 'मोऽनु०' (१९२३) अनुस्वारः खलिअं ।
[थेरो] स्थविर । 'स्थविर-विचकिला-ऽयस्कारे' (१।१६६) स्थवि०, थे० । प्रथमा सि । 'अतः से?:' (३।२) सि० → डो० → ओ० थेरो । __ [खम्भो] स्तम्भ । प्रथमा सि । 'स्तम्भे स्तो वा' (२२८) स्तस्य खः । प्रथमा सि । 'अत: सेर्डोः' (३२) सि० → डो० → ओ० खम्भो।
[विञ्चुओ] वृश्चिक । प्रथमा सि । 'इत् कृपादौ' (१२१२८) वृ० → वि० । 'वृश्चिके श्चेझुर्वा' (२०१६) श्चि० → चु० । 'क-ग-च-ज०' (१११७७) क्लु क् । 'अतः से?:' (३।२) सि० → डो० → ओ० । 'डित्यन्त्य०' (२।१।११४) अलुक् विञ्चुओ।
[भिण्डिवालो] भिन्दिपाल । प्रथमा सि । 'कन्दरिका-भिन्दिपाले ण्डः' (२।३८) न्दि० → ण्डि० । 'पो वः' (१०२३१) पस्य वः । 'अत: से?:' (३२) सि० → डो० → ओ० भिण्डिवालो ॥८९।।
द्वितीय-तुर्ययोरुपरि पूर्वः ॥ ८।२।९० ॥ द्वितीय - तुर्ययोद्वित्वप्रसङ्गे उपरि पूर्वी भवतः ॥ द्वितीयस्योपरि प्रथमश्चतुर्थस्योपरि तृतीय इत्यर्थः ॥ शेष - वक्खाणं । वग्घो । मुच्छा । निब्भरो । कटुं । तित्थं । निद्धणो । गुप्फ । निज्झरो ।
आदेश-जक्खो । कस्यापि वर्णस्य घ इति आदेशो नास्ति ततस्तदुहादरणं नोक्तम् ॥ अच्छी । मज्झं । पट्ठी । वुड्ढो। हत्थो । आलिद्धो-।- पुर्फ । भिब्भलो । 'तैलादौ' (२।९८) द्वित्वे ओक्खलं । 'सेवादौ वा' (२।९९) नक्खा नहा । 'समासे वा' (२।९७) कइ-द्धओ कइ-धओ ॥ द्वित्व इत्येव - खाओ ||
[द्वितीयतुर्ययोरुपरि पूर्वः ] द्वितीयश्च तुर्यश्च = द्वितीयौं, तयोः = द्वितीयतुर्ययोः । षष्ठी ओस् । उपरि सप्तमी ङि। पूर्व प्रथमा सि ।
[वक्खाणं] व्याख्यान । 'अधो म-न-याम्' (२७८) द्वयोर्यलोपः । 'अनादौ०' (२१८९) खस्य द्वित्वम् । अनेन पूर्वखस्य कः । 'हूस्वः संयोगे' (१९८४) वा० → व० । 'नो णः' (१।२२८) नस्य णः । प्रथमा सि । 'क्लीबे०' (३६२५) सि० → म्० । 'मोऽनु०' (१९२३) अनुस्वारः वक्खाणं ।
[वग्यो ] व्याघ्र । 'अधो म-न-याम्' (२।७८) य्लोपः । 'हस्वः संयोगे' (१८४) वा० → व० । 'सर्वत्र०' (२७९) लुक् । 'अनादौ०' (२१८९) घस्य द्वित्वम् । अनेन पूर्वघस्य गः । प्रथमा सि । 'अतः से?:' (३।२) सि० → डो० → ओ० वग्यो ।
[मुच्छा ] मूर्छ । 'हस्वः संयोगे' (१८४) मू० → मु० । 'सर्वत्र०' (२१७९) लुक् । 'अनादौ०' (२।८९) छस्य द्वित्वम् । अनेन पूर्वछस्य चः । प्रथमा सि । 'अन्त्यव्य०' (१।११) सूलुक् मुच्छा ।
| SR No. | 007101 |
| Book Title | Vyutpatti Dipikabhidhan Dhundikaya Samarthitam Siddha Hem Prakrit Vyakaranam Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vimalkirtivijay |
| Publisher | Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad |
| Publication Year | 2017 |
| Total Pages | 442 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 34 MB |