________________
182
SAHRDAYĀLOKA
"prathama-bhāva-grahaņam ca kartavyam. prathamam yo bhāvam āheti. kutaḥ punaḥ prāthamyam ? kim śabdataḥ āhosvid arthataḥ ? kim cā’taḥ ? yadi sabdataḥ sanādīnām dhātusamkhyā na prāpnoti, putrīyati vastrīyati iti. atha arthatah ? siddhā sanādīnām dhātusamjñā sa eva tu doso bhāva-vacane tadartha-pratyayapratiședha iti. evam tarhi, naiva arthato nā'pi śabdataḥ. kim tarhi ? abhidhānataḥ. sumadhyame.
abhidhāne yaḥ prathama bhāvam āha.” VI. 3.46. ....pradhānato vā yato vrttih. VI.
atha vā gauna-mukhyayor mukhye kārya-sampratyayah. tad yathā gaur anubandhyo ajo'gnīsomīya iti vāhīko'nubadhyate."
abhidhāna-laksana—III. iii. 19; 7/146; a-kartari kārake ca samjñāyām. III. iii. 19. ati-prasanga iti ced abhidhāna-lakṣaṇatvāt
pratyayasya siddham 11311 atiprasanga iti cet tanna. kim kāranam ? abhidhāna-laksanatvāt pratyayasya siddham. abhidhāna-laksanāh krt-taddhitasamāsāḥ. anabhidhānān na bhavisyanti.
abhidhānavat and abhidheyavat at I. 2. 51, 15/227; lupi yuktavad avyakti-vacane. I. iii. 51. "anyatrābhidheya-vyakti-vacanabhāvāllupi yuktavad anudeśah." ||1|| anyatrăbhidheyavallinga-vacanāni bhavanti. kvāny atra?
luki. lavaṇaḥ sāpaḥ. lavaņā yavāgūḥ. lavanam śākam iti. anyatra abhidheyavad a-vyakti-vacanāni bhavanti. luki. ihāpi abhidheyaval linga-vacanāni prāpnuvanti. isyante ca. abhidhānavat syur iti, tat ca antarena yatnam na siddhyati iti lupi yuktavad anudesah. evam artham idam ucyate. asti prayojanam etat. kim tarhi iti .... etc.
abhidhānārtha.-II. i. 51; 13/395; ‘tad abhidadhatār'thottara-pada-samāhāre ca.” 2/1/51; abhidhānrtham tu 7
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org