________________
દાતાએ બહુ લીલાનું યા બહુ સૂકાનું સંહરણ કરવાને માટે બહુ ભારે વાસણ ઉપાડયું હોય તેને કષ્ટ થાય.
નિક્ષેપણ દોષ ત્રણ પ્રકાર છે. (૧) સચિત, (૨) અચિત્ત, (૩) મિશ્ર. એ ત્રણને આશ્રિત કરવાથી ત્રણ ચૌભંગીઓ થાય છે.
[૧] સચિત્ત.અચિત્તની ચૌભંગી.
(૧) સચિત્ત પર સચિત્તનું, (૨) સચિત્ત પર અચિત્તનું, (૩) અચિત્ત પર સચિત્તનું. (૪) સચિત્ત પર અચિત્તનું ૧ (૨) સચિત્ત મિશ્રની ચૌભંગી
(૧) સચિત્ત પર સચિત્તનું (૨) સચિત્ત પર મિશ્રનું (૩) મિશ્રપર સચિત્તનું ૪) મિશ્ર પર મિશ્રનું, નિક્ષેપણ કરવું. રા
[૩] અચિત્તનમિશ્રની ચૌભંગી
(૧) અચિત પર અચિત્તનું, (૨) અચિત્ત પર મિશ્રનું (૩) મિશ્ર પર અચિત્તનુ, (૪) મિશ્ર પર મિશ્રનું નિક્ષેપણ કરવું. કા
વળી પણ પૃથિવી આદિ ષટ્કાય પર પૃથિવીકાયનું નિક્ષેપણ કરવાથી પ્રથમ ચઉભંગીના સચિત્ત પર સચિત્તનું એ પ્રથમ ભાંગાના છત્રીસ ભાંગા થાય છે. તે આ પ્રમાણે છે–
(૧) પૃથિવી પર પૃથિવીનું, (૨) અપૂ (જળ) નું (૩) તેજનું (૪) વાયુનું, (૫) વનસ્પતિનું, (૬) ત્રસનું નિક્ષેપણ કરવું.
એ રીતે અપકાય આદિ પર પૃથિવીકાય આદિ છ કાનું નિક્ષેપણ કરવાથી છત્રીસ ભાંગા થાય છે, અર્થાત છ કાય પર છકાયનું નિક્ષેપણું થાય છે. એટલે છેને એ ગુણવાથી પ્રથમ ભંગના છત્રીસ ભેદોની સંખ્યા નીકળે છે. એમ “સચિત્ત પર સચિત્તનું સચિત્ત પર મિશ્રનું “મિશ્ર પર સચિત્તનું અને મિશ્ર પર મિશ્રનું” એ બધા (૪) ભાંગાની છત્રીસ-છત્રીસ સંખ્યા જોડી દેવાથી (૩૬+૩૬+૩૬+૩૬) એક ચુંવાળીસ (૧૪૪) ભાંગાં થાય છે. બીજી બે ભંગીઓના પણ એટલાજ ભેદ થાય છે, એને જોડવાથી ચાર સને બત્રીસ (૪૩૨) ભાંગા થાય છે.
એ ૪૩૨ ભાંગા એક કાય પર એક કાયનું નિક્ષેપણ કરવાથી થાય છે. પરંતુ એક કાય પર બે કાયનું, જેમકે –
પૃથિવી કાય પર પૃથિવી કાયનું અને અપૂકાયનું નિક્ષેપણ કરવાથી, તથા બે કા પર એક કાયનું જેમ પૂર્વોક્ત બે કાર્યો પર વનસ્પતિ આદિ કેઈ એક કાયનું નિક્ષેપણ કરવાથી બીજા પણ ઘણું ભાંગા થાય છે. એ સંગથી થતા ઉત્તર ભાંગા પોતાની મેળે સમજી લેવા બહું વિસ્તાર થવાને કારણે અહીં આપ્યા નથી. - પૂર્વોક્ત ભાગમાંથી અચિત્ત પર અચિત્તનું નિક્ષેપણ કરવારૂપ એક ભાગ કપનીય છે, બાકીના સાક્ષાત્ અથવા પારંપરિક નિક્ષેપણુરૂપ બધા ભાંગા અકલ્પનીય છે. ' સંસ્પર્શન ત્રણ પ્રકારનાં છે-(૧) સચિત્ત સંસ્પર્શન, (૨) અચિત્ત સંપર્શન, અને (૩) મિશ્ર સંસ્પર્શન. એ ત્રણેના પૃથિવી આદિ ષટૂકાયના ભેદે કરીને અઢાર ભેદ થાય છે. દાતા અને દેય (વસ્તુ) ના ભેદે કરીને છત્રીસ ભેદ થાય છે. અને પછી તેવી જ પરંપરાના
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્ર : ૧
૧૦૦
