________________
ફૂટ પશ્ચિમ દિશામાં છે. વિતાદ્રય કૂટથી પૂણભદ્ર ફૂટ પશ્ચિમ દિશામાં છે. મણિભદ્ર કુટથી વેતાદ્રય કૂટ પશ્ચિમ દિશામાં છે ઈત્યાદિ. શનિ વજurrણે દાં–
मज्झे बेअइढस्स उ कणगमया तिणि होति कूडा उ ।
सेसा पव्वयकूडा सव्वे रयणामया होति ॥१॥ આ કૃટેના વર્ણનને અનુલક્ષીને આ ગાથા છે—-વૈતાઢય પર્વતના મધ્યમાં વયમાણ એ ત્રણ ફૂટ છે. જે સ્વર્ણમય છે. એનાથી બીજા જે પર્વત કૂટો છે તે સર્વે રત્નમય છે. છે. વૈર્ય વગેરે રત્નના બનેલા છે. એમાં “કામિદ વેચ૮ govમ ણ રિuિr sr #rrમા સેવા છત્તિ રામા માણિભદ્ર કૂટ, વૈતાઢય ફૂટ અને પૂર્ણભદ્ર એ ત્રણ ફૂટે કનકમાય છે અને બાકીના ૬ ફૂટી રત્નમય છે. રોજ રિ સરિણામ देवा कयमालए चेव नट्टमालए सेसाण छण्हं सरिसणामया जण्णामया य कूडा तन्नामा હસ્ત્ર દધતિ છે તેવા સ્ટિવનક્રિયા વતિ તેલ iા એ નવકુટમાંથી બે કુટેનાતમિસ્ત્ર ગુફાકૂટ અને ખડ પ્રપાત ગુફા ફુટના-દેવ વિસદશ નામવાળા છે. એમના નામો કમશઃ કૃતમાલક અને નૃત્તમાલક છે. શેષ ૬ ફૂટની નામ જેવા જ નામવાળા છે એજ વાત “surfમથા જ કા તનામા દુવંતિ તે રેવા ઢિમદિરા હરિ ઉત્તેર ર"
આ ગાથા વડે પ્રકટ કરવામાં આવી છે. એ દેવોની એક એક પલ્યોપમ જેટલી સ્થિતિ છે. આ પ્રમાણે એક એક દેવ હોય છે અને તે પોત પોતાના કુટનો સ્વામી હોય છે. પરંતુ સિદ્વાયતન ફૂટમાં જે સિદ્ધાપતન દેવ છે તે જ ત્યાને મુખ્ય રૂપથી સ્વામી હોય એવું નથી આ એક વિશેષ વાત ધ્યાનમાં રાખવી જોઈએ
એ ખંડપ્રપાત ગુફાકૂટ વગેરેના અધિપતિઓની રાજધાનીઓ કયાં આવેલી છે? એ વાતને જાણવાની ઈચ્છાથી ગૌતમ પ્રભુને એવી રીતે પૂછે છે કે “કાળી” હે ભદેત ! ખંડઅપાત ગુફાકટ આદિના “અધિપતિ કૃતમાલાદિદેવની રાજધાની ક્યાં આવેલી છે ? આના ઉત્તરમાં પ્રભુ કહે છે, “જોથમાં ! કંજુદી રી મંત્રણ પરવાહ્ય રાષ્ટિ णेण तिरियं असंखेज्जे दीवसमुद्दे वीइवइत्ता अण्णमि जंबुद्दीवे दीवे वारसजोयण सहस्साई ओगाहेत्ता एल्थ णं रायहाणीओ भाणिअवाओ विजयारायहाणी सरिसयाओ
જ્યાં અમે રહીએ છીએ એવા આ જમ્બુદ્વીપ નામક દ્વીપમાં જે સુમેરુ પર્વત છે તે પર્વત ની દક્ષિણ દિશામાં તિર્થક અસંખ્યાત દ્વીપ સમુદ્રોને ઓળંગીને જે અન્ય જબૂદ્વીપ આવે છે તેમાં ૧૫ ચેાજન નીચે આગળ વધવાથી તે કૃતમાલાદિક દેવેની રાજધાનીએ છે. એ સર્વ રાજધાનીમાં વિજય રાજધાની જેવી જ છે. એથી વિજય રાજધાનીનું પ્રમાણ જેવું કહેવામાં આવ્યું છે તેવું જ સર્વનું સમજવું જોઈએ. એમાં જે ખંડ પ્રતાપ ગુફા કટના અધિપતિ દેવ છે તેની રાજધાની ખંડ પ્રપાત ગુહા નામની છે. માણિભદ્ર ફટને અધિપતિ જે દેવ છે તેની રાજધાની મણિભદ્રા નામે છે. આ પ્રમાણે અન્ય કૂટાધિપતિ
જમ્બુદ્વીપપ્રજ્ઞપ્તિસૂત્રા
૩૮
