________________
વાળા ક્ષેત્રનું વિક’પન કરીને ગતિ કરે છે તેનું નિરૂપણ કરવાના આશયથી સૂત્રકાર કથન કરે છે-(તામો નયા નં) ઇત્યાદિ એ વકપન ક્ષેત્રમાં જ્યારે સૂર્યં સર્વાભ્ય તર મડળથી ત્રીજા મોંડળમાં ઉપસંક્રમણ કરીને ગતિ કરે છે. ત્યારે એક ચેાજનના એકડિયા પાંત્રીસ ભાગ ૩૫ ચેાજન ચેોજન આટલા પ્રમાણવાળા ક્ષેત્રનું એ રાતદિવસથી વિક’પન કરીને અર્થાત્ પોતાના મંડળથી બહાર નીકળીને સૂર્ય ગતિ કરે છે. અર્થાત્ એ રાત્રી દિવસથી સર્વાભ્યન્તરમંડળના તદંતર અર્થાત્ તેના પછીના બીજા મંડળના પુરા પાંચ યાજન તથા એક ચેાજનના એકઠિયા પાંત્રીસ ભાગ વિકંપન કરીને ગતિ કરે છે. અર્થાત્ એક અહેરાત્રમાં એ ચેાજન તથા એક ચેાજનના એકસિયા અડતાલીસ ભાગ જેટલું વિક ંપન કરે છે. એ જ પ્રમાણે બીજી અહેારાત્રીથી પણ વિકપન કરે છે, અને મેળવવાથી પૂર્વોક્ત વિક’પન પરિમાણુ થઈ જાય છે. અર્થાત્ આટલું જ વિકપન કરીને પેાતાની ગતિ કરે છે. (तया णं अट्ठारसमुह ते दिवसे भवइ चउहिं एगट्टिभागमुहुतेहिं ऊगे दुवालसमुहुत्ता राई મવડ્વર્ગદ્દે ટ્રિમામદુત્તહિં ફિ) ત્યારે ત્યાં અઢાર મુહૂર્તના વિસ થાય છે. એકસિયા ચાર ભાગ ન્યૂન તથા એકસડિયા ચાર ભાગ અધિક ખાર મુહૂર્તીની રાત્રી થાય છે, કહેવાના ભાવ એ છે કે-સર્વાભ્યન્તર મડની બહાર ત્રીજા મઢળમાં સંચરણ સમયમાં એકસડિયા ચાર મુહૂત ન્યૂન અઢાર મુહૂર્તના છત્રીસ ઘટિકા યુક્તને દિવસ હેાય છે, અને એકસઠયા ચાર મુહૂર્ત અધિક ચાવીસ ઘડીવાળી ખાર મુહૂર્તની રાત્રી હોય છે, જેથી ત્રીજા મંડળના સંચરણના સમયે નિમાન ૩૬= ઘડી તથા રાત્રીમાન ૨૪ ઘડી ર્ આટલા પ્રમાણનું થાય છે. (યં વધુ તેનોવાળી વિશ્વમમાળે સૂરિશ્ તચાળતરાો તયાાંतरं मंडलाओ मंडलं संकममाणे संकममाणे दो जोयणाई अडतालीसं च एगट्टिभागे जोयणस्स एगमेगे मंडल एगमेगेणं राईदिएणं विकंपमाणे विकंपमाणे सव्वबाहिरं मंडलं उवसंकमित्ता ચારે ચડ્) આ પ્રમાણે આ પૂર્વોક્ત કથિત ઉપાયથી નિષ્ક્રમણ કરતો સૂર્ય તદનન્તર મડળથી
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર : ૧
૬૪
