________________
અને વિશાખા આ ત્રણ નક્ષત્ર વૈશાખ માસને પિતાના અસ્તગમનથી અહોરાત્રને સમાપ્ત કરીને વૈશાખ માસને પૂર્ણ કરે છે, હવે તેમની પરિપૂતિ કાળને ભેગક્રમ કહે છે– (ता चित्ता चोदस अहोरत्ते णेइ, साइ पण्णरस अहोरत्ते णेइ, विसाहा एग अहोरात्तं णेइ) આ કહેલા ત્રણ નક્ષત્રમાં પહેલું ચિત્રા નક્ષત્ર વૈશાખ માસના પહેલા વિભાગના ચૌદ અહેરાત્રને સ્વયં અસ્ત ગમન પૂર્વક અહોરાત્રને સમાપ્ત કરીને એ અહોરાત્રને પરિત કરે છે. સ્વાતી નક્ષત્ર વૈશાખમાસના બીજા વિભાગના પંદર અહોરાત્રને સમાપ્ત કરીને પિતાના અસ્ત ગમન પૂર્વક પૂરિત કરે છે. આ પ્રમાણે આ બન્ને સંખ્યાને મેળવવાથી વૈશાખ માસના ઓગણત્રીસ અહોરાત્ર સમાપ્ત થાય છે. બાકીના છેલ્લા એક અહોરાત્રને ત્રીજા વિભાગનું ત્રીજું વિશાખા નક્ષત્ર સ્વયં અરત થઈને અહોરાત્રને સમાપ્ત કરીને પૂરિત કરે છે. આ રીતે અહીંયા વૈશાખ માસને ત્રણ નક્ષત્રે સમાપ્ત કરે છે.
હવે સૂર્યનાં છાયાનું વર્તનનું પ્રમાણ બતાવે છે.-(સંસિ ર ળં મારિ ગઢંગુઠાણ પારિણી છાયાણ સૂgિ gવરિયર) એમાસની આઠ આંગળની પિોરૂષી છાયા હોય છે, અર્થાત્ વિચાર્યમાન ગ્રીષ્મકાળના બીજા વૈશાખ માસમાં આઠ આંગળની પૌરૂષી છાયામાં સૂર્ય દરરેજ બીજા બીજા મંડળના સંક્રમણથી કોઈ પણ પ્રકારથી પરાવર્તિત થાય છે. એ વૈશાખ માસના અંતમાં આઠ આંગળ અધિક દ્વિપદા પરૂષી હોય છે, તેને સ્પષ્ટ કરતે કહે છે–(તરણ ળે મારા રિમે વિરે તો પારું મારું પરિણી મારૂ) વિચાર્યમાન વૈશાખ માસના અંતના દિવસમાં બે પાદ અને આઠ આંગળ અર્થાત આઠ આંગળ અધિક બે પાદની પરૂષી થાય છે. આ રીતે અહીંયાં વૈશાખમાસ સંબંધી કથન સમાપ્ત થાય છે. હવે જેઠ માસના સંબંધમાં કથન કરવામાં આવે છે. (તા નિષ્ણાનં તતયં મા Uત્તા તિ) ગ્રીષ્મ કાળના ચાર માસના સમયમાં ત્રીજા જ્યેષ્ઠ માસને કયા નામવાળા
અને કેટલા નક્ષત્ર સમાપ્ત કરે છે? આ પ્રમાણે શ્રીગૌતમસ્વામીના પ્રશ્નને સાંભળીને ઉત્તરમાં શ્રીભગવાનું કહે છે.–(ત સિnિ Truત્તા જોતિ સં =ા-પિતા મહા ને મૂરો) વિશાખા અનુરાધા અને જ્યેષ્ઠા મૂળ આ ત્રણ નક્ષત્રે એ જેઠ માસને પિતાના અસ્ત ગમન પૂર્વક અહેરાત્રને સમાપ્ત કરીને પૂરિત કરે છે. હવે આને ભેગ કાળના ક્રમનું પરિમણ બતાવે છે. (ત વિસાહૂ વોર જોરજો ને, જુના પાન જેરૂ ને મૂરું કર તું ઘેરુ) આ ત્રણ નક્ષત્રમાં પહેલું વિશાખા નક્ષત્ર જેઠ માસના પહેલા વિભાગના ચૌદ અહોરાત્રને પિતાના અસ્ત ગમન પૂર્વક અહેરાત્રને સમાપ્ત કરીને માસને સમાપ્ત કરે છે. તે પછી બીજા વિભાગના પંદર
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞતિ સૂત્રઃ ૧
૩૫૩
