________________
હોતું નથી (નયા \ પરવરિથમેf gઢ અચળ વહિવત્તરૂ તથા i નવુદ્દો લીવે મહારત પ. ચાણ ઉત્તરાળેિલું સાંતરવાડાઋણમયંતિ પઢને ગળે વળે મવડું) જ્યારે અંદર પર્વતની પશ્ચિમદિશામાં પ્રથમ અયન એટલે કે દક્ષિણાયન પ્રવર્તે છે, એ સમયે મંદર પર્વતની ઉત્તર દિશામાં અને દક્ષિણ દિશામાં પ્રથમ અયન પૂર્ણ થાય છે, (અને તા સંવરે जुगे वाससए एवं वाससहस्से वासस यसहस्से पुञ्चंगे पुब्वे एवं जाव सीसपहेलिया पलिओवमे સાવ ) જે પ્રમાણે અયનના સંબંધમાં આલાપકને પ્રકાર બતાવેલ છે, એજ પ્રકારના કમથી સંવત્સરના વિષયમાં પણ કહેવું જોઈએ તથા યુગ એટલે કે-વફ્ટમાણ સ્વરૂપવાળા ચંદ્રાદિ પંચ સંવત્સરાત્મક વર્ષમાં, વર્ષના સંબંધમાં, હજાર વર્ષના સંબંધમાં, લાખ વર્ષના સંબંધમાં, પૂર્વાગના વિષયમાં અને યાવત્ અપાતરાલ સંબંધી આલાપક પદે પ્રશ્ન પૂછીને કહી લેવા. જેમ કે-(સુદિ તુરણ કરી શકે નવવંને બાવે દૂદૂને દૂહૂe उप्पलंगे उप्पले पउमंगे पउमे नलिणंगे नलिणे अत्थणिउरंगे अत्थणिउरे अठयंगे अउये न उयंगे Raણ વૃષ્ટિ જૂઢિા સીરજસ્ટિને) આ બધા શબ્દ સંખ્યાવાચક છે, આ બધા રાખ્યાવાચક શબ્દોના આલાપ ની યેજના કરીને કહી લેવા જોઈએ. આ આલાપકે શીર્ષ. પ્રહેલિકા સુધી કહી લેવા. ચોરાશી લાખ વર્ષનું એક પૂર્વગ થાય છે તથા ચોરાસી લાખ પૂર્વાગનું એક પૂર્વ થાય છે. આ પ્રમાણે પૂર્વ પૂર્વની રાશીને ચોરાસી લાખથી ગુણવાથી પછી પછીની રાશીની સંખ્યા થઈ જાય છે, યાવત્ ચોરાસી લાખ શીર્ષપ્રહેલિકાની એક શીષ પ્રહેલિકા થાય છે, આટલા સુધી ગણિતનો વિષય છે. આના પછી ગણનાતીત હોય છે. એ કાળ પપમાદિને હોય છે, પપમ અને સાગરોપમકાળનું સ્વરૂપ સંગ્રહણી ટીકામાં કહેલ છે. એ બધાના આલાપક પ્રકાર સ્વયં બનાવીને સમજી લેવા. અવસર્પિણી અને ઉત્સપિણી સંબંધી આલાપક સ્વયં કહે છે, (ત ના બં જુદ્દીને લીધે વાહિનૂ વરnળી વિજ્ઞ તથા ળ ૩રર વિ રણદિપળા પરિવારૂ) એ બૂદ્વીપમાં મંદર પર્વતની દક્ષિણાર્ધમાં ઉત્સર્પિણીકાળ પ્રવૃત્ત થાય છે ત્યારે મંદર પર્વતના ઉત્તરાર્ધમાં પણ ઉત્સર્પિણી પ્રવર્તે છે, જ્યારે ઉત્તરાર્ધમાં ઉત્સર્પિણી હોય છે ત્યારે દક્ષિણાર્ધમાં પણ ઉત્સર્પિણી હોય छ, (जया णं उत्तरडूढे उस्सप्पिणी पडिवज्जइ, तया णं जंबुद्दीवे दीवे मंदरस्स पव्वयस्स पुरथिमपच्चत्थिमेणं णेव अस्थि ओसप्पिणी णेव अस्थि उस्सप्पिणी अवद्वितेणं तत्य काले पण्णत्ते
HTTષરો) જ્યારે ઉત્તરાર્ધમાં ઉત્સર્પિણી પ્રવર્તમાન હોય છે ત્યારે જબૂદ્વીપમાં મંદર પર્વતની પૂર્વ-પશ્ચિમ દિશામાં અવસર્પિણી હોતી નથી, તેમજ ઉત્સર્પિણી હોતી નથી. આ પ્રમાણે કેમ હોય છે? એ શંકાના સમાધાન નિમિત્તે કહે છે કે ત્યાં પૂર્વ પશ્ચિમ દિશામાં અવસ્થિત કાળ હોય છે તેમ મેં કહેલ છે. હે શ્રમણ આયુશ્મન ત્યાં અવસર્પિણી કે
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞતિ સૂત્રઃ ૧
૨૩૪