________________
અનવસ્થિત પણું છે, સંસ્થાનની સ્થિતિ છે, ત્યાં સુધી આ મનુષ્ય લેક છે. તે પછી મનુષ્ય લોક નથી. કેમકે-જેટલી આ તમામ વાતો ઉપર બતાવવામાં આવી છે, તે બધાને સદ્ભાવ આ મનુષ્ય લોકમાં જ છે, તે શિવાય બીજે નથી. એ સૂ. ૯૯ ૫ મનુષ્યક્ષેત્રગત જયોતિષ્કદેવ કે ઉપપાત એવં પુષ્કરોદ સમુદ્ર કા નિરુપણ
'अंतोणं भंते ! मणुस्सखेत्तस्स जे चंदिम सूरियगहगण नक्खत्त तारारूवा' ७०
ટીકાથ–ગૌતમસ્વામીએ પ્રભુશ્રીને એવું પૂછયું કે હે ભગવન મનુષ્ય ક્ષેત્રના અર્થાત માનુષેત્તર પર્વતના જે ચંદ્ર, સૂર્ય, ગ્રહ, નક્ષત્ર, અને તારાઓ છે, તે - તિષ્ક દેવ છે, તે તે તિષ્ક દેવે ‘ઉોરવળા, પૂવવનમા, વિમળોવાળા, ચારો વઘાર ચાર ટ્રિતીસાગતિનિચા, રિસમાઘownl?” ઉર્ધ્વપપન્ન છે? સૌધર્મ વિગેરે ૧૨ બાર કથિી ઉપરના સ્થાનમાં ઉત્પન્ન થયેલા છે? અથવા સૌધર્મ વિગેરે કપમાં ઉત્પન્ન થયેલા છે? સામાન્ય વિમાનમાં ઉત્પન્ન થયેલા છે? અથવા મંડળ પરિભ્રમણને પ્રાપ્ત થયેલા છે? અથવા ચાર–સ્થિતિના અભાવવાળા છે? સ્થિર છે? અથવા ગતિમાં રતિવાળા છે ? અથવા ગતિ યુક્ત છે ? આ પ્રશ્નોના ઉત્તરમાં પ્રભુશ્રી કહે છે કે-“મા! તે રેવા ળો ૩ોવાના, જે બ્લોववण्णगा, विमाणोववण्णगा, चारोववण्णगा णो चारद्वितीया गतिरतिया, गतिसमा વUTFIT” હે ગૌતમ! એ દેવ ઉર્વોપપન્ન હોતા નથી. તેમજ કપપન્ન પણ હતા નથી. પરંતુ વિમાને પપન્ન છે. ચાર સહિત છે, મંડલાકાર ગતિવાળા છે. ગતિના અભાવ વાળા નથી. સ્વભાવથીજ તેઓ ગતિરતિક છે, અને સાક્ષાત્ ગતિથી યુક્ત છે. “ઢમુજøયુયપુwiાર્દિ નો સાિિરસfë રાવતેહિં લાહસ્ક્રિયહિં વારિવા િવિચાર્દૂિ પરિણાર્દિ” ઉંચા મુખવાળા કદમ્બના પુપના જેવા આકારવાળા અનેક જન સહસ્ત્રપ્રમાણથી યુક્ત ક્ષેત્રોમાં એ ભ્રમણ કરે છે, તેમજ તેની સાથે બહારના વિકવિત પરિષદાના દેવ રહે છે. “મારા નદૃર્તવાહિત સંતીતરત&િતુવિઘTમુદ્દાવકુવાવિતાવેot ઘણાજ ઠાઠમાઠથી નાચ કરતા એવા, ગીતગાતા એવા, વાજીંત્ર તંત્રી તલ તાલ ત્રુટિત વિગેરે વાજીંત્રો વગાડતા એવા એ વાજીંત્રના શબ્દથી જાણે “દિશીળાવોસ્ટ
તેઓ સિંહના જેવી જાણે કે ગર્જનાઓ ન કરતા હોય ? એવી રીતે શબ્દ કરતા થકા તથા સીટી વગાડી વગાડીને ઘન ઘેર શબ્દો કરતા કરતાં વિવારું મનમોમાહું મુંનમા” તથા દિવ્ય એવા ભેગ ભેળવતા થકા “કચ્છ
જીવાભિગમસૂત્ર
૨૨૮
