________________
વિ રીવ સમુદાઈ' આજ પ્રમાણે નાગદ્વીપ, નાગસમુદ્ર, યક્ષદ્વીપ, યક્ષસમુદ્ર, ભૂતદ્વીપ અને ભૂતસમુદ્ર આ ચાર દ્વીપ સમુદ્રોના અને સૂર્યોના દ્વીપના સંબંધમાં પણ કથન કરી લેવું. અર્થાત્ એ દ્વીપમાં આવેલ ચંદ્ર અને સૂર્યોના ચંદ્ર દ્વીપ અને સૂર્યદ્વીપ અનંતર સમુદ્રમાં છે. તથા સમુદ્રમાં આવેલ ચંદ્ર અને સૂર્યના દ્વિીપે પિતાના જ સમુદ્રમાં આવેલ છે, એ દ્વીપમાં આવેલ ચંદ્ર સૂર્યોની રાજધાની પિતતાના દ્વીપમાં છે. સમુદ્રગત ચંદ્ર અને સૂર્યની રાજધાની પિતા પિતાના સમુદ્રમાં છે. મૂળ ટીકાકારે પણ એજ કહ્યું
. एवं शेष द्वीपगत चन्द्रादित्यानामपि द्वीपा अनन्तरसमुद्रे स्ववगन्तव्याः राजधान्यस्तेषां पूर्वापरतो असंख्येयान् द्वीपसमुद्रान् गत्वा ततोऽन्यस्मिन् सदृशनाम्नि भवन्ति अन्त्यानिमान पंचद्वीपान् मुक्त्वा देवनागयक्षभूतस्वयंभूरमणाख्यान्' त्यादि
'कहिणं भंते ! सयंभूरमणदीवगाणं चंदाणं चंददीवा णामं दीवा पण्णत्ता' હે ભગવદ્ સ્વયંભૂરમણ સમુદ્રમાં આવેલ ચંદ્રમાના ચંદ્રદ્વીપ નામના દ્વીપ ક્યાં આવેલ છે ? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુ કહે છે કે-હે ગૌતમ “મૂKणस्स दीवस्स पुरथिमिल्लाओ वेदियंताओ सयंभूरमणाद्गसमुदं बारस जोयणसहस्साइं तहेव रायहाणीओ सगाणं सगाणं दीवाणं पुरत्थिमेणं सयंभूरमणोदगं સમુદું પુરથિમેo ૩૪ જ્ઞારું જોયાવેવ' સ્વયંભૂરમણ દ્વીપની પૂર્વ વેદિકાના અંતભાગથી સ્વયંભૂરમણ સમુદ્રમાં ૧૨ બાર હજાર જન આગળ જવાથી ત્યાં આવતા સ્થાનમાં ચંદ્રમાના ચંદ્વીપ છે. અને દ્વીપની પૂર્વ દિશામાં સ્વયંભૂરમણ સમુદ્રમાં અસંખ્યાત હજાર જન આગળ જવાથી આવતા સ્થાનમાં તેની રાજધાની છે. આ રીતે પૂર્વોક્ત સઘળું કથન અહીયાં કહી લેવું જોઈએ. “પૂર્વ મૂળ વિ’ આ કથન પ્રમાણેનું જ કથન સૂર્યોના સૂર્યદ્વીપ હેવામાં સમજવું. “મૂરમાસ પૂરપસ્થિમાનો વેચિંતાताओ रायहाणीयो सकाणं सकाणं दीवाणं पच्चत्थिमिल्लाणं सयंभूरमणोदगं समुद
સંવેદના, સેવં તં ચ પરંતુ અહીયાં સ્વયંભૂરમણ સમુદ્રની પશ્ચિમની વેદિકાના અંતથી પિતતાના દ્વિીપથી પશ્ચિમ દિશામાં સ્વયંભૂરમણ સમુદ્રને અસંખ્યાત જન પાર કરીને આવતા સ્થાનમાં છે. “#દિ ણં મતે ! સમૂરમસમુદ્રામાં ચિંતા ચંદ્રવીવાળામં રીવા નત્તા” હે ભગવત્ સ્વયંભૂરમણ સમુદ્રમાં આવેલ ચંદ્રમાના ચંદ્રદ્વીપ કયાં આવેલા છે ? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુશ્રી
छ -'गोयमा! सयंभूरमणस्स समुदस्स पुरथिमिल्लाओ वेइयंतायो सयंभू. रमणं समुदं पच्चत्थिमेणं बारस जोयणसहस्साई ओगाहित्ता सेस तं चेव'
જીવાભિગમસૂત્ર
૧૮૨
