________________
સમાળીનિયા' આ સૂત્રપઠ દ્વારા સમજાવવામાં આવેલ છે. અર્થાત્ જમૂદ્વીપના જેટલા વિસ્તાર છે તેની અપેક્ષાએ લવણ સમુદ્રના ખમણેા વિસ્તાર છે લવણ સમુદ્રના વિસ્તારની અપક્ષાએ ધાતકી ખંડના ખમણેા વિસ્તાર છે. ઇત્યાદિ ‘જોમાસમાળવીશિયા' દેખવામા આવતા તરગાવાળા આ વિશેષણ સમુદ્રોનુ' તેા છે જ પરંતુ દ્વીપનું પણ આ વિશેષણ થઈ શકે છે. કેમકે તેમાં પણ હદ, નદી, તડાગ, (તળાવ) વિગેરે છે જ તથા તેમાં તરંગેનું હાવું સ્વાભાવિક છે. એજ કારણથી આ દ્વીપા અને સમુદ્રો અવભાસમાન વીચિ તર'ગાવાળા કહેવામાં આવેલ છે.
હવે એ દ્વીપ સમુદ્રોનું વર્ણન કરવામાં આવે છે. ‘વટ્ટુપજી સમકુમુર્ गणि सुभग सोगंधिय पोंडरीय महापोंडरीय सयतपत्तसहस्स पत्तपप्फुल्ल केसरो વિચા' ખીલેલા અને કેસરથી યુક્ત એવા અનેક ઉત્પલેાથી કમળાથી, પત્રાથી સૂર્ય વિકાશી કમળાથી, ચન્દ્રવિકાશી કુમુદાથી કંઈક કંઈક લાલ વર્ણોવાળા નલિનાથી પત્રાથી, સુભગાથી પદ્મવિશેષથી સૌગન્ધિકાથી વિશેષ પ્રકારના કમળાથી પૌડરીક સફેદ કમળાથી મેાટા મેટા પૌરિકાથી શતપત્ર સાપાંખડીવાળા કમળાથી અને હજાર પાંખડીવાળા કમળાથી એ દ્વીપ અને સમુદ્ર સદા શાભાય માન થતા રહે છે. જ્ઞેય જ્ઞેય મવેડ્યા પિિવજ્ઞત્તા' આ દરેક દ્વીપ અને સમુદ્ર પદ્મવર વેદ્રિકાથી ઘેરાયેલા છે. જ્ઞેય જ્ઞેય નળસંપિત્તા આ દરેક દ્વીપ સમુદ્ર વનખ'ડથી ઘેરાયેલા છે. ‘અત્તિ' ઉત્તચિન્હો અસંલિગ્ના ડ્રીવસમુદ્દા સયંમૂમળવજ્ઞવસાળા ફળત્તા સમારો' હે શ્રમણ આયુષ્મન્ આતિય ગ્લેાકમાં એવા આ દ્વીપ અને અંતિમ સમુદ્રો સ્વયંભૂરમણદ્વીપ પન્ત અને અંતિમ સ્વયંભૂરમણ સમુદ્ર પર્યન્ત અસંખ્યાત છે. ‘અશ્મિ' લિચિટ્ટો” આ સૂત્રપાઠ દ્વારા દ્વીપ સમુદ્રનુ' સ્થાન સૂત્રકારે પ્રગટ કરેલ છે. અસંત્રુંજ્ઞા’ આ સૂત્રપાઠ દ્વારા દ્વીપ સમુદ્રોની સંખ્યા પ્રગટ કરેલ છે. ‘ટુપુળા દુગુળ” આ સૂત્રપાઠ દ્વારા તેમનું પ્રમાણુ ખતાવવામાં આવેલ છે. 'ર'ટાળો' એ પાઠ દ્વારા તેનુ` સંસ્થાન કહેલ છે. ‘તત્વ ળ ગય' બંઘુદ્દીને નામ રોકે दीवमुद्दा अभितरिए सव्वखुड्डाए वट्टे तेल्लापूय संठाणसंठिते वट्टे रहचक्कવાસંઠાળસંનેિ વટ્ટે' એ દ્વીપ સમુદ્રોમાં સૌથી પહેલા જ ખૂદ્વીપ નામને। દ્વીપ કે જેમાં આપણે રહીએ છીએ તેથી તેને ‘વીવસમુદ્દાળ મિ’તત્ત્વ' એ પદથી વિષિત કરેલ છે. કેમકે સઘળા દ્વીપ અને સમુદ્રો જ બુદ્વીપથી આરંભીને જ આગમાક્ત પ્રકાર પ્રમાણે બમણા બમણા વિસ્તારવાળા બતાવેલ છે.
હવે જ બુદ્વીપનુ વર્ણન કરવામાં આવે છે. ‘સઘ્ધવુડ્ડા' આ જમૂદ્રીપ સૌથી નાના છે. ‘લવવુડ્ડા.' આ પત્ર દ્વારા એ સમજાવવામાં આવ્યુ છે કે
જીવાભિગમસૂત્ર
૨૩૭
