________________
ધારિણીદેવીકા વર્ણન
“તમ હું સેળિયક્ષ રન્નો ત્યાદિ-
ટીકા-(તÆ Ñ મેનિમ્સ રમ્નો) તે શ્રેણિક રાજાને થાળી નામ કેવી હોરા) ધારિણીનામે પટરાણી હતી. (નાય સેવિHળો છુટા નાવ વિપર) અહીં જે ધ્યાવત્’ શબ્દના પ્રયોગ થયેલ છે, તે રાણીના રૂપવન રૂપ જે આ પાઠાન્તર છે, તેને સૂચવે છે. તે પાયાન્તર આ પ્રમાણે છે-મુમાનિયા અઢોળવંવિત્થિતરીરા लक्खणर्वजणगुणोववेया माणुम्माणप माणसुजाय सव्वंगसुंदरंगी ससि સોમાના જંતા ગતિ' આના અર્થ આ રીતે છે કે રાણીના હાથ પગ અને વિશેષ કામળ હતા. તે બધા લક્ષણોથી પૂર્ણ અને સ્વરૂપવતી હતી. ધન આયુષ્ય વગેરેને સૂચવનારી શુભરેખાઓવડે તેમજ ઉત્તમ મશા તલ વિગેરે ચિન્હા વડે તે સ’પન્ન હતી. તે માન, ઉન્માન તેમજ પ્રમાણ યુકત હતી. તેના શરીરની કાંતિ નિêળ હતી. તેનું દન હૃદયમાં પ્રેમ પ્રકટાવનારૂ હતું. તેનુ રૂપ રમણીય હતુ. મુઠ્ઠીમાં માય તેટલેા ત્રણ રેખાવાળા તેને કિટ ભાગ (કેડ) હતા. તેનું મુખ શરણાલીનચન્દ્ર જેવું સૌમ્ય તેમજ નિર્માંળ હતું. કપાલ મંડલ કુંડલાની અથડામણુ વડે હમેશાં શોભતા હતાં, કપાલેા ઉપર તે કસ્તૂરી વગેરેની રેખાએ મનાવતી તે કુંડલાની અથડામણથી લુછાઈ જતી હતી, તેથી કપાલ ઉપર વધારે લાવણ્યની રૂપરેખા પ્રકાશતી હતી, એથી તે વધુ આકનારી થઈ જતી હતી. તે હંમેશ સેાળ શણગારે (ધરેણાએ) પહેરીને રહેતી હતી, તેથી તેના વેશ (રૂપ) અત્યાધિક સુંદર લાગતા હતા. સુંદર ગતિથી હસવાથી, ખાલચાલથી, આંખાની ચેષ્ટાઓ સાથે સરસ સંભાષણથી તે એવી પુનીત હતી કે તેના જેવી લાકવહેવારમાં બીજી કોઈ પણ પટુ નહિ હતી. તે દનીય હતી, અભિરૂપ હતી, પ્રતિરૂપ હતી, અને રાજાને સૌથી વધુ પ્રિય હતી, અહીં પણ જે આ ખીન્ને ધ્યાવત્’ શબ્દ આવ્યા છે, તે આ પાઠને સૂચવે છે.શૈતાનિયા મનુના ફત્યાદિ – આ શબ્દોના અર્થ આ પ્રમાણે છેઃ—મનને આકર્ષક હાવાથી રાજાને તે કાન્ત હતી. અખ’ડ પ્રેમની તે વિષયભૂત હાવાથી રાજાને પ્રિય હતી, રાજાના મનને તે પ્રસન્ન કરનારી હોવાથી તે મનાર હતી. રાજાના મનને તે અનુકૂલ હાવાથી તે મનેાગત હતી. સુંદર નામવાળી હાવાથી તે સુનામધેયા હતી. વિશ્વાસ મૂકવા ચેાગ્ય હાવાથી તે વૈવાસિકી હતી.
શ્રી જ્ઞાતાધર્મ કથાંગ સૂત્ર : ૦૧
૩૯
