________________
તૃણ વનસ્પતિ જીવ કે ઉત્પાદ આદિ કા કથન
છઠ્ઠા વર્ગને પ્રારંભ– પાંચમાં વર્ગમાં પર્વ-ગાંઠ વાળી વનસ્પતિની જાતના ઈષ્ણુ–સેલડી વગેરે વનસ્પતિના સ્વરૂપનું નિરૂપણ કરીને હવે સૂત્રકાર તણ-ઘાસની વનસ્પતિની જાતવાળા સેંડિય ભડિય વિગેરે વનસ્પતિના સ્વરૂપનું નિરૂપણ કરવા માટે છઠ્ઠા વગને પ્રારંભ કરે છે, આ વર્ગનું પહેલું સૂત્ર છે.
રંથિ મંદિર ઈત્યાદિ
ટીકાથ–સેંડિયથી લઈને સંકલિ તણ સુધીની બધી તૃણ જાતની વનસ્પતિ વિશેષ છે. આ વિષયમાં ગૌતમ સ્વામીએ પ્રભુને એવું પૂછયું છે કેહે ભગવન સેડિયથી લઈને સંકુલિ તૃણ સુધી જે તૃણ જાત વિશેષ છે, તેના મૂળ રૂપથી જે જીવ ઉત્પન્ન થાય છે, તે í વીવા વોલિસ કરવન્નતિ' તે જીવે ત્યાં કયાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે? શું તે જ નારક વગેરે માંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે ? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુ ગૌતમ સ્વામીને કહે છે કે-gથ વિ રણ જેવા નિવાં વવ વંઘવો” હે ગૌતમ! વંશ-વાંસ વર્ગની જેમ અહિયા મૂળ વિગેરે દસ ઉદ્દેશાઓ સમજી લેવા. તે દસ ઉદ્દેશાઓ આ પ્રમાણે છે. મૂળાશક ૧, કદ્દેશક ૨, કંધેદ્દેશક ૩, ગુદેશકક, શાશપ, પ્રવેદ્દેશક૬, પશક૭, પુદ્દેિશક, ફલેશિક અને બીજે દેશક૧૦, આ ઉદ્દેશાઓ પૈકી મૂળદેશામાં વિચ' થી લઈને “સંજિળ' સુધીના મૂળના રૂપમાં ઉત્પન્ન થનારા છ ક્યાંથી આવીને ત્યાં તે રૂપે ઉત્પન્ન થાય છે? ગૌતમ સ્વામીના આ પ્રશ્નને ઉત્તર પ્રભુએ એજ પ્રમાણે આપે છે, કે તેઓ ત્યાં એ રૂપે તિર્યમાંથી અથવા મનુષ્યમાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે, દેવે તે રૂપે ત્યાં કોઈ પણ સમયે ઉત્પન થતા નથી વંશ-વાસના વર્ગમાં દેવેની ઉત્પત્તિ કોઈ પણ ઉદેશામાં કહી નથી. તે કારણથી આ વર્ગમાં પણ મૂળથી લઈને બી સુધીના કોઈ પણ ઉદેશામાં દેવની ઉત્પત્તિ કહેવાની નથી આ રીતે શાલી વર્ગમાં કહેલ મૂદ્દેશકની જેમ અહિયાં પણ તમામ કથન કરી લેવું. અને આ સઘળા પ્રાણ, સઘળાભૂત, સઘળા જ સઘળા સ” વારંવાર અથવા અનનવાર પહેલા ત્યાં ઉત્પન્ન થઈ ચૂકેલા છે. આટલા સુધી તે પ્રકરણ કહી લેવું. એજ રીતે તેને “કન્દરૂપથી ઉત્પન થવાવાળા જી કયાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે. આ કથનથી લઈને અનેકવાર અથવા અનંતવા૨ સાળા
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૪
૮૧
