________________
" गोयमा ! परिमंडले संठाणे परिमंडलस्स संठाणरस संठाणक्षी तुल्ले ” હું ગૌતમ ! પરિમંડળ સસ્થાન, અન્ય પરિમ’ડળ સસ્થાનની સાથે સસ્થાનની આકારવિશેષની-અપેક્ષાએ તુલ્ય હાય છે, પરન્તુ " परिमंडलसंठाण वइरिप्तस्स સુકાળશો નો તુલ્યે '' એજ પરિમ`ડળ સસ્થાન, પરિમ`ડળ સસ્થાન સિવાયના સંસ્થાનની સમાન હાતુ નથી. “ વ વઢે, તમે, પરલે આય ’એજ પ્રકારનું કથન સંસ્થાનની અપેક્ષાએ વૃત્ત સસ્થાન, ત્ર્યસ્રસસ્થાન, ચતુરસ સંસ્થાન અને આયત સંસ્થાનના વિષયમાં પણ સમજવુ' જોઈએ. "" સમ રક્ષરતાને સમયાંતરા અંટાળત્ત સંાળકો તુચ્છે’સમચતુરજી સંસ્થાન, સસ્થાનની અપેક્ષાએ અન્ય સમચતુસ્ર સંસ્થાનની સાથે સમાન હાય છે. જે સસ્થાનમાં (આકાર વિશેષમાં) શરીરના આકાર ખરાખર પ્રમાણસર હાય છે, તે સ’સ્થાનને સમચતુરÆ સસ્થાન કહે છે. આ સંસ્થાનમાં આરાહ પરિણાહ સમાન હોય છે-અવયવ સપૂર્ણ હાય છે, પેાતાના આંગળ કરતાં ા ૮૦૦ આંગળ ઊંચુ' હાય છે. તુલ્ય રાહે પરિણાહવાળું હાવાને કારણે જ તે સમ હાય છે, તથા પૂર્ણ અવયવવાળું હોવાને કારણે તે ચતુરષ હાય છે. “ સમરસે સંયાળે સમકક્ષસંાળવરિત્તરસ સંઠાળચ ठाणओ नो तुल् ,, આ સમચતુરસ સંસ્થાન, સમચતુરસ્ત્ર સસ્થાન સિવાયના સસ્થાનની સાથે સસ્થાનની અપેક્ષાએ તુલ્ય હેાતું નથી. “ પë ftમંઢે વિ, વં નાવ કુંડે'' જેવુ' કથન સમચતુરસ્ર સંસ્થાનના વિષયમાં કરવામાં આવ્યુ છે, એવું જ કથન ન્યગ્રોધ પરિમ`ડળ સંસ્થાનના વિષયમાં પણુ સમજવુ' ગ્રોધ' એટલે વડનું ઝાડ આ વૃક્ષ જેવા જે શરીરના આકાર હાય છે-એટલે કે નાભિથી ઉપરને આકાર ફેલાયેલા અને નીચેના આકાર પાતળા હોય છે તેવા આકારવાળા શરી રને ન્યગ્રોધ પરિમંડળ સસ્થાનયુક્ત કહે છે. ન્યુગ્રોધપરિમંડળ સંસ્થાન, સસ્થાનની અપેક્ષાએ અન્ય યગ્રોધપરિમ’ડળ સસ્થાનની સમાન હૈાય છે, પરન્તુ એજ ન્યગ્રોધપરિમ’ડળ સ’સ્થાન, ન્યુગ્રોધ પરિમ'ડળ સ’સ્થાન સિવાયના સસ્થાન જેવું હાતુ નથી એજ પ્રકારનું કથન સાદિ સસ્થાનના વિષયમાં પણ સમજવુ' આ સસ્થાન નાભિની નીચે ચતુરસ્ત્રલક્ષણવાળું –સપ્રમાણ અવયવાવાળું–હાય છે, પરન્તુ નાભિની ઉપરના ભાગમાં એવુ' હાતુ' નથી, એટલે કે વલ્ભીકના (રાફડાના) જેવા તેના આકાર હાય છે એજ પ્રકારનું કથન “ મુખ્ય સંસ્થાન ” વિષે પણું સમજવું આ સસ્થાનમાં હાથ, પગ, ડાક આદિ અવયવા લાંખા હોય છે અને મધ્યભાગ નાના અને વિકૃત હેાય છે. વામન સસ્થાન વિષે પણ એવું જ કથન સમજવું આ સંસ્થાનમાં શરીર "ગણું હાય છે. એટલે કે હાથ, પગ, ડાક આદિ અવયવા નાનાં ડાય છે, અને મધ્યભાગ માટે હાય છે. ‘હુંડક સંસ્થાન’માં શરીરનાં અવયવે વિષમ આકારવાળાં હેાય છે. તુલ્યના વિષયમાં હુડક સસ્થાનના વિષયમાં પણ પૂકિત કથન અનુસારનું જ કથન
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૧
૧૦૩
