________________
સાત પ્રદેશિક, આઠ પ્રદેશિક, નવ પ્રદેશિક અને દસ પ્રદેશિક સ્કંધ પણ દ્રવ્યની અપેક્ષાએ પિતપતાના જેવાં જ ત્રિપ્રદેશિક આદિથી લઈને દસપ્રદેશિક પર્યન્તની સાથે તુલ્ય હોય છે. “ તુ સંપતિg વધે તુ સંલગ્ન પરિચરણ વંઘરસ સૂત્રો સુરજે” એજ પ્રમાણે તુલ્ય સંખ્યાત પ્રદેશિક સ્કંધ પણ બીજા તુલ્ય સંખ્યાત પ્રદેશિક સ્કંધની સાથે દ્રવ્યની અપેક્ષાએ સમાન હોય છે. “તુર૪ સંવેજ્ઞાણિ પરં તુરઢ સંકાપરિવરિત્તહ
નો જો તુ ” પરંતુ એજ તુલ્ય સંખ્યાતપ્રદેશિક રકંધ. તુલ્ય સંખ્યાત પ્રદેશિક સ્કંધ સિવાયના સ્કઘની સાથે દ્રવ્યની અપેક્ષાએ (એક અણુ આદિની અપેક્ષાએ) તુલ્ય હોતો નથી. “પર્વ તુરઇ અન્નg
વિષ, પર્વ તુર૪ અનંતવાણિg વિ ” એજ પ્રમાણે તુલ્ય અસંખ્યાત પ્રદેશિક સ્કંધ પણ બીજા તુલ્ય અસંખ્યાત પ્રદેશિક સ્કંધની સાથે દ્રવ્યની અપેક્ષાએ સમાન હોય છે, પરંતુ એજ તુલ્ય અસંખ્યાત પ્રદેશિક સ્કંધ, તુલ્ય અસંખ્યાત પ્રદેશિક સિવાયના સ્કંધની સાથે દ્રવ્યની અપેક્ષાએ સમાન હતા નથી એજ પ્રમાણે તુલ્ય અનંતપ્રદેશિક ધ બીજા તુલ્ય અનંતપ્રદેશિક સ્કંધની સાથે દ્રવ્યની અપેક્ષાએ સમાન હોય છે. પરંતુ એજ તુલ્ય અનંતપ્રદેશિક સર્ક, તુલ્ય અનંતપ્રદેશિક કપ સિવાયના સ્કંધની સાથે દ્રવ્યની અપેક્ષાએ–એક અણુક આદિની અપેક્ષાએ-તુલ્ય હેતું નથી. “રે વેળળ જોવા ! ઘર સુદ, રામ તુરણહે ગૌતમ! તે કાશ મેં એવું કહ્યું છે કે દ્રવ્યતુલ્યક પદ વાચ્ય “દ્રવ્યતુલ્યક,” દ્રવ્યતુલ્યક અર્થને વાચક હોય છે. એટલે કે દ્રવ્યgયકને ઉપર દર્શાવ્યા પ્રમાણે ભાવાર્થ સમજ જોઈએ.
ગૌતમ સ્વામીને પ્રશ્ન-“હે છે કે મેતે ! પરં યુદg-તારા, લાંતરસ્ત્રા” હે ભગવન્ ! ક્ષેત્રતુલ્યક? આ પદ દ્વારા આપ શું પ્રતિપાદન કરવા માગે છે ? અથવા-આ પદને ભાવાર્થ શું છે?
મહાવીર પ્રભુનો ઉત્તર-“જોયા! પાણતોના ઘરે પાપોનાહણ નોાણ લેતો તુ ” હે ગૌતમ ! જે પુદ્ગલ એક પ્રદેશમાં અવગાઢ હોય છે, તે એક પ્રદેશમાં અવગાઢ થયેલા બીજા પુદ્ગલની સાથે ક્ષેત્રની અપેક્ષાએ સમાન ગણાય છે. પરંતુ “પાપણો છે પtતો પરિત્તર પોસ્ટર શેત્તો જો તુજે ” એજ એક પ્રદેશાવગાઢ પુદ્ગલ, એકપ્રદેશાવગાઢ પુદ્ગલ સિવાયના પુદ્ગલની સાથે ક્ષેત્રની અપેક્ષાએ-એકપ્રદેશાવગાઢ આદિની અપેક્ષાએ-તુલ્ય હોતું નથી.
u કાર વાપરોવાયે” એજ પ્રમાણે બે પ્રદેશાવગાઢ, ત્રણ પ્રદે. શાવગાઢ, ચાર પ્રદેશાવ ગાઢ, પાંચ પ્રદેશાવગાઢ, છ પ્રદેશાવગાઢ, સાત પ્રદેશાવગાઢ, આઠ પ્રદેશાવગાઢ, નવ પ્રદેશાવગાઢ, અને દસપ્રદેશાવગાઢ પુદ્ગલ, પિતાપિતાના જેટલા જ પ્રદેશાવગાઢ પુગલની સાથે એટલે કે અનુક્રમે
શ્રી ભગવતી સૂત્ર: ૧૧
८७
