________________
(जेसि पि यण जीवाण' सरीरेहिंधणु निव्वत्तिए ते वि यण जीवा कइयांए, વાવ પંહિં કિરિવાહિં પુટ્ટ) તથા જે જીવનાં શરીરથી ધનુષ્ય બન્યું હોય છે, તે પણ કાયિકી આદિ પચે ક્રિયાઓથી પૃષ્ટ હોય છે. (ઘ ધનુષ पंचहि किरियाहि', जीवा पंचहि, हारू पचहि उसु पंचहि सरे पत्तणे फले બ્રાન્ન પંચહિં) આ રીતે ધનુપૃષ્ઠ પાંચે ક્રિયાઓથી ધનુષ્યની દેરી–પ્રત્યંચા, પાંચે ક્રિયાઓથી, સ્નાયુ પચે કિયાઓથી, બાણ પાંચે ક્રિયાઓથી, શર, પત્ર, ફલ અને સ્નાયુ, એ બધાં પાંચે કિયાએથી પૃષ્ટ હોય છે.
ટીકર્થ–ક્રિયાનું પ્રકરણ ચાલી રહ્યું છે. ધનુર્ધર હિંસક જીવહિંસા કરવાને લીધે કમરબંધ વિશેષ બંધે છે. એ જ વાતનું સૂત્રકારે આ સૂત્ર દ્વારા પ્રતિપાદન કર્યું છે.
ગૌતમ સ્વામી મહાવીર પ્રભુને એવો પ્રશ્ન પૂછે છે કે-(કુરિતે i મરે! ઘણું પામુણ) હે ભદન્ત ! કઈ એક પુરૂષ જીવેને મારવા માટે ધનુષ ધારણ કરે છે, (ઘણું પામુણિત્તા) ધનુષ ધારણ કરીને (હસું પાકુરુ) તે બાણને પણ ગ્રહણ કરે છે, (૩ણું પામુકતા) બાણને ગ્રહણ કરીને (ઢાળ ટા). તે સ્થાન પર જઈને બેસી જાય છે એટલે કે ધનુષમાંથી બાણ છોડવા માટે જે વિશિષ્ટ પ્રકારના આસને બેસવું જોઈએ એવાં આસને બેસે છે, (કા દિદા) આસને બેસીને (૩માચચવાનાચાં કહું રે) બાણને છેડવા માટે તે ધનુષને કાન સુધી ખેંચે છે અને તેની દેરી પર બાણ ચડાવીને (હસું ઝૂ વિદ૩) તેને આકાશમાં ઊંચે ફેંકે છે. (તણ જે કહું છું રેહા ત્રિહિણ સમાને) આ રીતે આકાશમાં ઊંચે છોડવામાં આવેલું તે બાણ “ના તથ નારું, મૂારું નગારું, સત્તારૂં મગરૂ” તેની તરફ આવતાં (તેના માર્ગમાં આવતાં) પ્રાણોને, જીને, ભૂતેને અને અને મારી નાખે છે, “ a » તે તેમનાં શરીરને સંકુચિત કરી નાખે છે, “સે” જુદાં જુદાં રહેલા જીને એકત્ર કરી નાખે છે, “સંઘા” તે બાણ તેમને એક બીજા સાથે અથડાવી મારે છે, (સંઘર) તેમના અંગે પગને સ્પર્શ કરે છે, (પિતા) તે બાણ તેને ચોમેરથી પીડા પહોંચાડે છે, ( મેર) મારણાન્તિક દશા જેવી તેમની દશા કરી નાખે છે, “રાજી હાઇi સંમે?” તેમને એક સ્થળેથી બીજે સ્થળે પહોંચાડી દે છે, “ગોવિયાળો વારો રૂ” અને અને તેમને પ્રાણરહિત બનાવી નાખે છે. “તપળ મને ! તે પુ િિિરણ?” એવી સ્થિતિમાં તે પુરૂષને કેટલી ક્રિયાથી યુક્ત ગણવે જોઈએ? કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે આ રીતે બાણ દ્વારા તે છાનાં પ્રાણેને નાશ કરનાર તે ધનુર્ધર કેટલી ક્રિયા જન્ય કર્મને બંધ કરે છે ? ગૌતમ સ્વામીના આ પ્રશ્નનો જવાબ આપતા મહાવીર પ્રભુ કહે છે-“નોરમા ! ” હે ગૌતમ! “જ્ઞાનં ર જે કુરિ ધm
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૪
૧૪૨
