________________
મહાપદ્મજિનકે દ્વારા પ્રરૂપિત હોનેવાલે આરમ્ભ આદિ સ્થાનોંકા નિરૂપણ
66
‘સે નાળામણ્ અડ્યો !'' ઇત્યાદિ—(સૂ ૩૬)
આ સૂત્રની વ્યાખ્યા સરળ છે. “ ો આમટ્ઠાળે ’’ પ્રમાદ–યેાગ રૂપ એક ભારભસ્થાનની પ્રજ્ઞાપના તે કરશે ખાકીના કથનના અર્થ સરળ છે દાસૂત્ર૩૬ા આગલા બે સત્રમાં આગામી ઉપેિણીમાં થનારા મહાપદ્મ જિનેશ્વર વિષે કહેવામાં આવ્યું. મહાવીર સ્વામીના જન્માદિ વખતે જેમ ઉત્તરા ફાલ્ગુની નક્ષત્ર ચાલતુ' હતું, તેમ મહાપદ્મ જિનેશ્વરના જન્માદિના સમયે ઉત્તરાફાલ્ગુની નક્ષત્ર ચાલતું હતું. પૂર્વ સૂત્ર સાથે આ પ્રકારના સંબધને લીધે હવે સૂત્રકાર નક્ષત્ર વિશેષાનુ' નિરૂપણ કરે છે-“ નવ બદલત્તા ચંદ્રાસ પછંમાળા ' ઇત્યાદિ–(સૂ. ૩૭) ટીકા-નવ નક્ષત્ર ચન્દ્રના પૃષ્ઠ ભાગમાં સ્થિત કહ્યા છે. ચન્દ્રમાં નવ નક્ષત્રને અતિક્રમ કરીને પીઠ દઈને ભાગવે છે એટલે કે આ નવ નક્ષત્રા ચન્દ્રની પાછળ રહેલાં છે—(૧) અભિજિત્, (૨) શ્રવણ, (૩) ધનિષ્ઠા, (૪) રેવતી, (પ) અશ્વિની, (૬) મૃગશીર્ષ, (૭) પુષ્પ, (૮) હસ્ત અને (૯) ચિત્રા. ॥ સૂત્ર ૩૭ ૫
નક્ષત્રવિશેષકા નિરૂપણ
આગલા સૂત્રમાં નક્ષત્રાની વાત કરી. નક્ષત્ર વિશેષામાં વિમાનાના સદ્ ભાવ હૈાય છે. વિમાનાના પૂસૂત્ર સાથે આ પ્રકારના સબંધ હાવાથી વે સૂત્રકાર આ નવમાં સ્થાન સાથે સુસ'ગત એવું કવિશેષગત વિમાનનું યત કરે છે- ત્રાળયજાળવઞાળવુસુ '' ઈત્યાદિ—(સૂ. ૩૮)
નત, પ્રાત, આરણુ અને અચ્યુત, આ ચાર કલ્પામાં જે વિમાને છે તેમની ઊંચાઇ નવ ચાજનની કહી છે. !! સૂત્ર ૩૮ ૫
કલ્પવિશેષ મેં રહે હુએ વિમાનકી સંખ્યાકા નિરૂપણ
વિમાન વિશેષાની ઊંચાઇનુ` કથન કરીને સૂત્રકાર કુલકર વિશેષની ઊંચાઈનું કથન કરે છે-વિમનવાળાં હ્રહારે ” ઇત્યાદિ~(સૂ ૩૯)
વિમલવાહન કુલકર ૯૦૦ ધનુષપ્રમાણે ઊ'ચા હતા. (સૂ ૩૯)
કુલ કર વિશેષની ઉંચાઇનું નિરૂપણુ કરીને હવે સૂત્રકાર કુલકર વિશેષ ઋષભદેવે તીથની જે પ્રવૃત્તિ કરી હતી તેનું નિરૂપણ કરે છે—
“ જીસમેળ અા જોસહિમાં ” ઇત્યાદિ—(સૂ. ૪૦)
કૈાશલ દેશમાં ઉત્પન્ન થયેલા ઋષભદેવ અંતે આ અવસર્પિણી કાળની નવ સાગરોપમ કાટી કોટી સમાપ્ત થઈ ગયા ખાદ તીની પ્રવૃત્તિ કરી હતી. !! સૂત્ર ૪૦ !!
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૫
૧૨૭
