________________
'पुढवी वि जीवा'
શબ્દા ‘જુની વિ નીવા–પૃથિતિ નીવાઃ' પૃથ્વી પણ જીવ છે, ઋષિ નીષા-આપો નીવા’ જલ પણ જીવ છે. ‘સેવાર્મવાળા ચ સયંતિ-ન્ન જાતિમાઃ કાળાઃ સતિ' તથા સ'પાતિમ જીવ અર્થાત્ પતંગ વિગેરે જીવ અગ્નિમા પડીને મરે છે. સંદેચચા-સ'વેજ્ઞા:’સ્વેદજ અર્થાત્ જૂ વિગેરે પ્રાણી ‘ચ વ્રુક્ષમશિયા-૨ કાજલ માશ્રિતાઃ' તથા ક્રાઇમાં રહેવાવાળા જીવ (ગણિ સબારમંત−ાતિ, સમારમમાળઃ' અગ્નિકાયના સમારંભ કરવાવાળા પુરૂષ પણ રહે —તાર્ હેતુ આ જીવાને ખાળે છે. ા છા
સૂત્રા—પૃથ્વી પણ જીવ છે, અકાય પણ જીવ છે, અને પતળિયા આઢિ સંપાતિમ (ઉડતાં) જીવા પણ અગ્નિમાં પડી જાય છે. અગ્નિની ચિર ધના કરનારા લેાકેા આ સઘળા જીવાને ખાળી નાખીને તેમની હિંસા કરે. છે. વળી અગ્નિના આરભ કરનારા લેાકેા સંસ્વેદજી જીવાની તથા કાષ્ઠની અંદર રહેલા જીવાની પણ વિરાધના કરે છે. રાણા
ટીકા - પ્રશ્ન-પૃથ્વીમાં જે ત્રસ અને સ્થાવર જીવા ર્જિંગાચર થાય છે, તેમને જીવ માનવામાં કેઇ વાંધા નથી, કારણ કે તેમનુ અસ્તિત્વ તા પ્રત્યક્ષ દ્વારા સિદ્ધ થાય છે. તેથી તેમની જ હિંસા કરવી, તેને દોષ માની શકાય. પરન્તુ પૃથ્વીકાય રૂપ જીવનું તેા અસ્તિત્વ જ કયાં છે ? તા પછી એવુ શા માટે કહેવામાં આવ્યું છે કે અગ્નિ સળગાવવાથી પૃથ્વીકાયિક વાના વિનાશ થાય છે ?
આ પ્રશ્નના સૂત્રકાર આ પ્રમાણે ઉત્તર આપે છે–પૃથ્વી પણ જીવરૂપ જ છે. એવી આશકા કરવી જોઈએ નહી કે પૃથ્વીને આશ્રયે જે જીવા રહેમા છે તે જ જીવ રૂપ છે. મૃત્તિકા (માટી) રૂપ પૃથ્વી પણ જીવ રૂપ જ છે, એજ પ્રમાણે અસૂકાય પણ જીવ રૂપ જ છે. એવુ માનવું જોઈએ
શ્રી સૂત્ર કૃતાંગ સૂત્ર : ૨
૨૬૦
