________________
સુખની ઇચ્છા જાણે “કદ-કલ્યુવેક્ષણ અને તેને સૂક્ષમ રીતે વિચારો “ggણ શાખ લાચડે-તૈઃ જા મળ્યા જેઓ ઉપર કહેલ પ્રાણિયોને નાશકરીને પિતાના આત્માને દંડ આપે છે, તેઓ “ung વિવરિયા_વિંતિ-aag જ વિજલમુરાન્તિ” આજ પ્રાણિયમાં જન્મ ધારણ કરે છે. ૧-છે
સૂત્રાર્થ–પૃથ્વી, પાણી, અગ્નિ, વાયુ, કુશ આદિ તૃણ, આમ્ર આદિ વૃક્ષ; જવ આદિ બીજ; કીન્દ્રિય આદિ ત્રસ જીવે, પક્ષી આદિ અંડજ જરાયુજ, જૂ, માકડ આદિ સંદજ, અને રસજ એટલે કે બગડી ગયેલી કે સડી ગયેલી વસ્તુઓમાં ઉત્પન્ન થતાં જતુઓ, આ બધાને સર્વજ્ઞો દ્વારા જવનિકાય કહેવામાં આવેલ છે. પૃથ્વીકાય આદિ સમસ્ત જેમાં સાતાને જાણે-એટલે કે તે સઘળા જીવોને સુખ ગમે છે, એ વાતને સૂક્ષમ રીતે વિચાર કરે છે કે આ જીવોને ઘાત કરે છે, તેઓ પિતાના આત્માને જ શિક્ષા કરે છે. તેઓ એજ જીવનિકામાં જન્મગ્રહણ કરીને પિતાના પાપકર્મોનું ફળ ભેગવે છે. એજ વાત “તેઓ એજ જીવનિકામાં વિપર્યાસ પામે છે,” આ સૂત્રપાઠ દ્વારા વ્યક્ત કરવામાં આવી છે. ૧–રા
ટીકાથ-પૃથ્વી” આ પદ પૃથ્વીકાય જીવોનુ વાચક છે. પૃથ્વીને જ શરીર બનાવીને રહેનારા છાને “પૃથ્વીકાય કહે છે. અહીં “ય પદ એ સૂચિત કરે છે કે પૃથ્વીકાચિકેના અનેક ભેદ હોય છે. પૃથ્વીકાયિકના મુખ્ય બે ભેટ છે (૧) સૂરમ, અને (૨) બાદર આ બંનેના પણ પર્યાપક અને અપર્યાપ્તક નામના બબ્બે ભેદ પડે છે. આ પ્રકારે પૃથ્વીકાયિકના ચાર પ્રકાર પડે છે.
એજ પ્રમાણે અકાયિક, તેજસ્કાયિક અને વાયુકાયિક જીવોના પણ ચાર ચાર ભેદ સમજવા. વનસ્પતિકાયિકોના કેટલાક ભેદે આ પ્રમાણે છેતૃણ એટલે ઘાસ, કુશ આદિ વૃક્ષ એટલે કે આંબા, ફણસ આદિ, બીજ
શ્રી સૂત્ર કૃતાંગ સૂત્ર : ૨
૨૫૧
