________________
ટીકાર્થ
કર્મોની નિર્જરાને માટે આ દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ અને ભાવરૂપ અનુકૂળ અવસર પ્રાપ્ત શકે છે. આ અવસરની મહત્તા સમજીને ઉચિત કર્તવ્ય કરવા જોઈએ. ત્રસ પર્યાય, પંચેન્દ્રિય અને મનુષ્યત્વ આદિ દ્રવ્યરૂપ અવસર મળ્યો છે. આ સાડી પચીસ આર્યદેશરૂપ ક્ષેત્રની પ્રાપ્તિ થઈ છે અવસર્પિણી કાળના ચેથા આરા આદિ કાળની પ્રાપ્તિ થઈ છે અને ધર્મ અંગીકાર કરવા રૂપ ભાવ ધર્મનું શ્રવણ ધર્મ પર શ્રદ્ધા, ચારિત્રાવરણ કર્મચારિત્ર મેહનીય) ના ક્ષય અને ઉપશમ વડે પ્રાપ્ત થનારી વિરતિ (સંયમ) અને ધર્મમાં પરાક્રમ રૂપ ઉત્સાહ, આ સઘળા અનુકૂળ અવસરે પ્રાપ્ત થયા છે. આ અવસરની તથા ચિન્તામણિ સમાન સમ્યગ્દર્શનની પ્રાપ્તિ સરલતાથી થતી નથી. એવુ તીર્થકર ભગવાને ફરમાવ્યું છે આ વાતને સમજીને આત્મહિતને માટે પ્રયત્ન કરવો જોઈએ. પુણ્યકર્મ નહી કરનારને બેધિની પ્રાપ્તિ થવી દુર્લભ છે. કહ્યું પણ છે કે સ્કિન ૪ વોદિ ઈત્યાદિ
જે પુરૂષ પ્રાપ્ત થયેલ બધિને સપગ કરતું નથી એટલે કે તેના અનુસાર અનુષ્ઠાન કરતો નથી અને ભવિષ્યકાલીન બોધિની અભિલાષા રાખે છે, એટલે કે ભવિષ્યમાં મને ફરીથી બેધિની પ્રાપ્તિ થાય એવી અભિલાષા સેવે છે, તે અન્યને બોધિ દઈને કયું મૂલ્ય ચુકવીને પુનઃ બેધિની પ્રાપ્તિ કરશે? આ કથનનું તાત્પર્ય એ છે કે વર્તમાનમાં બોધિને સદુપગ કરે એજ ભવિષ્યમાં પ્રાપ્ત થનારી બોધિનું મૂલ્ય ચુકવવા સમાન છે જે પુરુષ એવું કરતું નથી તેને પુનઃ બધિ પ્રાપ્ત થતી નથી
તેથી જ એવું કહ્યું છે કે બેધિ પ્રાપ્ત કરાવનારા દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર આદિને તથા બેધિની પ્રાપ્તિનો અવસર ફરી પ્રાપ્ત થ દુર્લભ છે. એ વિચાર કરીને, સમ્યજ્ઞાન આદિથી યુક્ત થઈને એવું વિચારવું જોઈએ કે આદિનાથ ભગવાને એવું જ કહ્યું છે અને અન્ય તીર્થકરેએ પણ એવો જ ઉપદેશ આપ્યો છે એટલે કે આદિનાથ ભગવાને જે પ્રતિપાદન કર્યું છે. એજ બાકીના તીર્થકરેએ પણ કહ્યું છે. ગાથા ૧૯
સૂત્રકાર ફરી એજ વાત કહે છે- ‘મિવિંg' ઇત્યાદિશબ્દાર્થ મલ્લો-મિક્ષા હે સાધુઓ gsr a-gori પૂર્વકાળમાં પણ અમવિંગુ અમૂલન' જે સર્વજ્ઞ થઈ ચુકેલ છે અને આપણા વિ-જામિનશ્ચ” ભવિષ્યકાળમાં “અવંતિમવિષ્યતિ' જે થવાવાળા છે તે તેતે કુદયા--સુવ્રતાઃ” સુવ્રત પુરૂએ “gશાપતાન’ આ જ “Tor--rળાન” ગુણોને “દુ-આદુઃ” મોક્ષના સાધક કહેલ છે તથા “વાસવર્ણ-જagઈ’ ભગવાન્ ત્રાષભદેવજી અથવા ભગવાન મહાવીર સ્વામીના “Tઘમ્માળિો-અનુધર્માળિઃ' અનુયાયીઓએ પણ આ પ્રમાણે જ કહેલ છે. જે ૨૦ છે
શ્રી સૂત્રકૃતાંગ સૂત્રઃ ૦૧
૨૪૬
