________________
--સૂત્રાર્થ જ્યારે દુઃખ આવી પડે છે ત્યારે એટલે કે પૂર્વોપાર્જિત અસતાવેદનીયનો જ્યારે ઉદય થાય છે ત્યારે, અથવા ઉપક્રમના કારણો દ્વારા આયુને ક્ષય થવાથી જ્યારે મરણ ઉપસ્થિત થાય છે, ત્યારે આ જીવ એક જ ગમન અને આગમન કરે છે. તેથી સ સારના યથાર્થ સ્વરૂપને જાણનાર પુરુષ માતાપિતા આદિ પરિવારને તથા ધન સંપત્તિ આદિને પિતાનું ત્રાણ કરનારા (શરણદાતા) માનતા નથી. ૧૭
-ટીકાર્થ_
પૂર્વોપાર્જિત અસાતવેદનીય કર્મને જ્યારે ઉદય થાય છે, ત્યારે જે દુઃખ આવી પડે છે, તે એકલા જીવે જ ભેગવવું પડે છે. તે દુઃખમાંથી તેને બચાવવાને માતાપિતા આદિ કેઈ પણ સમર્થ નથી. એ જ પ્રમાણે જ્ઞાતિજને પણ તેની રક્ષા કરી શક્તા નથી અને ધનાદિ પણ તેની રક્ષા કરવાને સમર્થ નથી. કહ્યું પણ છે કે-- “gવUT૪ જિ મન્ના” ઈત્યાદિ “જીવ જ્યારે રોગગ્રસ્ત થાય છે, ત્યારે સ્વજનોની વચ્ચે રહેવા છતા પણ એકલો જ દુઃખનુ વેદન કરે છે. સ્વજને તેના તે દુઃખમાં ભાગ પણ પડાવી શકતા નથી અને તેના દુઃખને નષ્ટ પણ કરી શક્તા નથી.” અથવા આયુના ઉપકમના કારણભૂત શસ્ત્ર આદિ દ્વારા જ્યારે આયુનો વિનાશ થાય છે મરણની પ્રાપ્તિ થાય છે, ત્યારે આ જીવને એકલા જ જવું પડે છે, ત્યારે અન્ય કઈ પણ વ્યક્તિને સાથે તેને મળતો નથી. તેથી જ્ઞાની પુરુષ માતા, પિતા, પુત્ર, કલત્ર જ્ઞાતિજને, ધન આદિને પિતાને માટે સહેજ પણ શરણભૂત માનતો નથી. જે સહેજ પણ શરણભૂત માનતો નથી, તે સ પૂર્ણ શરણભૂત માનવાની તે વાત જ સંભવતી નથી ? કહ્યું પણ છે કે “ ચ કક્ષમાને ઈત્યાદિ
આ જીવ એકલે જ જમે છે, એકલે જ મરે છે અને આ ભડાપ્રવાહમાં એક જ શુભ અથવા અશુભ ગતિઓમાં જાય છે. તેથી તેણે એકાકી થઈ ને જ (મમત્વ ભાવ અને રાગદ્વેષને ત્યાગ કરીને જ) શાશ્વત કલ્યાણ માટે પ્રયત્ન કરવો જોઈએ
કહ્યું પણ છે કે –“g #g ” ઈત્યાદિ- “જીવ એકલે જ કર્મનું ઉપાર્જન કરે છે; એક જ કર્મના ફળનું વેદન કરે છે, એક જ જન્મે છે, એકલો જ મરે છે અને એકલો જ પરલોકમાં ગમન કરે છે.”
અન્યત્ર પણ એવું કહ્યું છે કે “ધનાર મમ ઘાવ જોષે ઇત્યાદિ “ધન જમીનમાં દાટેલું જ રહી જાય છે, ગાય ભેંસ આદિ પશુઓ વાડામાં જ રહી જાય છે, પત્ની ઘરના બારણ સુધી જ આવે છે, બંધુબાંધવ સ્મશાન સુધી જ સાથ દે છે, અને દેહ ચિતા સુધી જ સાથે રહે છે, જીવ જ્યારે પરલેકને માર્ગે પ્રયાણ કરે છે, ત્યારે ઉપર્યુક્ત વસ્તુમાંથી કેઈપણ વસ્તુ જીવને સાથ દેતી નથી. પોતે ઉપાજિત કરેલા કર્મ અનુસાર જીવને એકલાને જ પરલેકમાં ગમન કરવું પડે છે કે ગાથા ૧૭ |
શ્રી સૂત્રકૃતાંગ સૂત્રઃ ૦૧
૨૪૪
