________________
જીવે પોતાના કર્મોને કારણેજ નરકાદિ ગતિમાં ગમન કરે છે. આ કથનને ભાવાર્થ એ છે કે કઈ કઈ મેહથી ઘેરાયેલા છે “નિરોગી પશુમાર મેત ઈત્યાદિ શાસ્ત્રવાને આગળ કરીને, એવું માને છે કે “પ્રાણીને વધજ કલ્યાણ સાધક છે.” આ પ્રકારની માન્યતા ધરાવતા તે લોકો પ્રાણવધ આદિ કરે છે. વળી કઈ કઈ લોકો પોતાના અભિપ્રાય રૂપી ગ્રહ વડે ગ્રસ્ત થઈને સંઘાદિકને માટે દાસ, દાસી, ધન ધાન્ય આદિને પરિગ્રહ કરે છે. કઈ કઈ જીવો માયાની પ્રધાનતા વડે શરીર ઉપર વારંવાર પાણીને પ્રક્ષેપ કરે છે. તેઓ કહે છે કે
લેક કુકકુટના દ્વારા જ-સિદ્ધ થાય છે. કપટ વિના કોઈ પણ વસ્તુ પ્રાપ્ત થતી નથી. તેથી તેઓ લેકને માટે પિતાને પણ કપટયુક્ત કરે છે” ઇત્યાદિ
માહન (મા હણો, મા હણો એ ઉપદેશ આપનાર સાધુ) કપટ આદિ થી રહિત કર્મ કરીને સમ્યક્ પ્રકારે સંયમનું પાલન કરીને મોક્ષ પ્રાપ્તિ જનક સંયમની આરાધનામાં લીન રહે છે. તે મન વચન અને કાયાથી ઠંડી, ગરમી આદિ પરીષહાને સહન કરે છે.
તાત્પર્ય એ છે કે અનેક પ્રકારની માયાનું સેવન કરનારા મેહગ્રસ્ત લેકે પિત પિતાની ઈચ્છાનુસાર વિવિધ પ્રકારના પાપજનક અનુષ્ઠાનોનું સેવન કરીને નરક આદિ દુર્ગતિઓમાં જાય છે. પરંતુ સાધુઓ પરવંચન (છળ કપટ) આદિને ત્યાગ કરીને નિષ્કપટ કર્મમાં અથવા સંયમમાં લીન થાય છે. તથા મન, વચન અને કાયાથી શીત, ઉષ્ણ આદિ પરીષહેને સહન કરે છે. અન્યત્ર પણ એવું કહ્યું છે. કે–
મન, વચન અને કાયાથી સંયમની આરાધનામાં લીન થયેલ શીત, ઉષ્ણ તથા સુખદુઃખ રૂપ પરીષહનો વિજેતા સાધુ પરકીય વચનને જીતી લે છે” છે ગાથા રરા શબ્દાથ –“auritઝg-મuritત: બીજાના દ્વારા પરાજીત ન થવાવાળા “
કુર્દિ પુરાઃ ” ચાલાક ચતુર “-” જુગાર રમવા વાળા જુગારી “નદા-વઘર’ જેવી રીતે “અહિં-” પાસાથી “રીવયં-સારુ રમતા ‘મેવ જાણતમે હત્યા કૃત નામના ચોથા સ્થાનને જ ગ્રહણ કરે છે. જો #f૪-નો ’િ કલિ નામના પ્રથમ સ્થાનને ગ્રહણ કરતે નથી “ તીરં-નો ત્રીત ત્રીજા સ્થાનને પણ ગ્રહણ કરતા નથી એવમ્ “ો રેવ રાવર-નૈવ દ્વાપર' બીજા સ્થાનને પણ ગ્રહણ કરતું નથી. ર૩
-સૂત્રાર્થપિતાના વિરોધીઓ વડે પરાજિત ન થનાર, કુશળ (પાસા ફેકવામાં કુશળ) જુગારી પાસા ફેંકતી વખતે “કૃત” નામના ચોથા સ્થાનને જ ગ્રહણ કરે છે, “કલી' નામના
શ્રી સૂત્ર કૃતાંગ સૂત્રઃ ૦૧
૨૧૭
