________________
આદિ વડે સમુદ્ર ક્ષુબ્ધ થતું નથી, એજ પ્રમાણે ગમે તેવા પરીષહ અને ઉપસર્ગો આવે તે પણ સાધુએ ક્ષુબ્ધ થવું જોઈએ નહીં. તેમણે અનુકૂળ શયન અને આસનેને સહન કરવા જોઈએ. જે ઘરમાં સાધુએ રાત્રિના સ્વીકાર્યો હોય, તે ઘરમાં કદાચ ડાંસ, મચ્છર આદિનો નિવાસ હય, અથવા ભયંકર રાક્ષસ, સાપ આદિ રહેતા હોય અથવા સાપ, વીંછી આદિને વાસ હોય, તો પણ તેણે ત્યાં જ રહેવું જોઈએ. તેમના ભયથી ગભરાઈને તેણે તે સ્થાન છોડવું જોઈએ નહીં, અને તે ડાંસ, મચ્છર, રાક્ષસ આદિ દ્વારા જે ઉપસર્ગો આવી પડે તેમને સમભાવે (ચિત્તમાં ઉદ્વેગ કર્યા વિના) સહન કરવા જોઈએ. ,
તાત્પર્ય એ છે કે સાધુએ સૂર્યાસ્તબાદ વિહાર ચાલુ રાખવું જોઈએ નહીં, પણ સૂર્યાસ્ત થતાં જ આગળ ચાલવાનું થંભાવી દેવું જોઈએ જે સ્થાને તેઓ રાત્રિ દરમિયાન નિવાસ કરે તે સ્થાનમાં શયન અને આસન ચાહે અનુકરી હોય કે પ્રતિકુળ હોય. પણ
તિફળ હેયૂ, પણ તેથી ઉદ્વિગ્ન થવું જોઈએ નહીં. જે તે જગ્યાએ ડાંસ, મચ્છર, ભયંકર રાક્ષસ, પિશાચ સર્પ, વીંછી આદિનો વાસ હોય અને તેમના દ્વારા જે ઉપસર્ગો કરવામાં આવે તેને સમભાવે સહન કરે. એવી પરિસ્થિતિમાં પણ તેણે તે સ્થાનને છોડવું જોઈએ નહીં, પણ પૃથ્વીના સમાન સહિષ્ણુતા જાળવવી જોઈએ. એ ગાથા ૧૪
આગલી ગાથામાં ત્રણ પ્રકારના ઉપસર્ગો સહન કરવાનું કહ્યું હવે સૂત્રકાર ઉપસર્ગોને વિષે વિશેષ કથન કરે છે –“સિરિણઈત્યાદિ
શબ્દાર્થ– “માકુ-બદામુનિ જનકલ્પિત વગેરે મહામુનિ “સુન્નાનારજો-શૂરા જાણતઃ શૂન્યગૃહમાં જઈને સિરિયા-તૈ ” તિર્યંચ સંબંધી તથા “મg-મન મનુષ્ય સંબંધી એવમ્ ‘વિઘારિષ્યાન તથા દેવ દ્વારા કરેલ ‘ત્તિવિદ્યા-ત્રિવિધા ત્રણે પ્રકારના “sa -' ઉપસર્ગોને “અદાણા-પિત” સહન કરે
મારાં-સ્ત્રોમાદ્રિાક્' વાળ વગેરેને પણ “ર દfણે- જે હર્ષિત ના કરે અર્થાત્ ભયથી વાળ વગેરે પણ ન કંપાવે ૧પ
–સૂત્રાર્થ— મહામુનિ એટલે કે જિનકલ્પિક આદિ સાધુ જ્યારે કોઈ શૂન્ય ઘરમાં રાત્રિવાસ કરે ત્યારે તિર્યચકૃત, મનુષ્યકૃત અને દેવકૃત, આ ત્રણે પ્રકારના ઉપસર્ગોને સહન કરે તે ઉપસર્ગોને લીધે તેણે ક્ષુબ્ધ થવું જોઈએ નહીં આ પ્રકારના ઉપસર્ગો આવી પડે, તે તેનું રૂંવાડું પણ ફરકવું જોઈએ નહીં. રૂંવાડું પણ ન ફરકે તે શરીર કંપવાની તે વાત જ કયાંથી સંભવે ૧પ
જે મનનશીલ હોય તેને મુનિ કહે છે. મહામુનિએ શુન્ય ઘરમાં કાર્યોત્સર્ગ આદિ ધાર્મિક અનુષ્ઠાન કરવા જોઈએ અહીં મુનિને જે “મહાન” વિશેષણ લગાડયું છે, તેના દ્વારા વાત્રાષભ નારા સંહનનથી યુક્ત જિનકલ્પિક મુનિનું ગ્રહણ કરવાની વાત સૂચિત થાય છે. તેણે કાર્યોત્સર્ગમાં સ્થિત રહીને ત્રણ પ્રકારને ઉપસર્ગોને સહન કરવા
કાથ
હેય તેને સનિ
શ્રી સૂત્રકૃતાંગ સૂત્રઃ ૦૧
૨૧૦
