________________
કરનારા) અને તપશ્ચરણમાં ઉગ્ર પરાક્રમવાળા ભિક્ષુ એકલા વિચરે, એકલા કાયેત્સગ આદિ કરે, અને આસન અને શયનમાં પણ એકલે જ સમાહિત રહે. એટલે કે અનેક મુનિઓના પિરવારમાં રહેવા છતાં પણ રાગદ્વેષના ત્યાગ કરીને સમાધિયુકત જ રહે ૫૧૦ના
-ટીકાથ~
ભિક્ષુએ મનાગુપ્ત અને વચનનુપ્ત બનવું જોઇએ. અભિગ્રહ યુકત તપને ઉગ્ર તપ કહે છે તેણે એવા ઉચ્ચતપમાં પરાક્રમવાન્ થવુ જોઇએ તેણે એકલા એટલે કે રાગદ્વેષથી રહિત થઇને વિચરવું જોઇએ. જેના કોઈ સહાયક ન હેાય, તેને એક અથવા એકલા કહે છે સાધુએ દ્રવ્યની અપેક્ષાએ સહાયકથી રહિત અને ભાવની અપેક્ષાએ રાગદ્વેષથી રહિત થવું જોઇએ અનેક મુનિરાજોના પિરવારમાં રહેવા છતાં પણ તે એકલા (રાગદ્વેષથી રહિત થઇને) જ કાર્યોત્સર્ગ આદિ કરે. તેણે રાગદ્વેષથી રિહત થઇને આસનપર બેસવુ અને શયનના વિષયમાં પણ રાગદ્વેષ રાખવા જાઇએ નહીં. તેણે ધમ ધ્યાન આદિમાં પ્રવૃત્ત થવુ જોઇએ.
આ કથનના ભાવાર્થ એ છે કે સાધુએ સઘળી અવસ્થાઓમાં આસન, શયન સ્થાન આદિમાં રાગદ્વેષ રહિત અને ધર્મ ધ્યાનથી યુકત રહેવું જોઇએ મનેાગુપ્ત, વચનગુપ્ત તથા તપસ્યામાં પ્રવૃત્ત સાધુ, સ્થાન, શયન, આસન, આદિમાં એકાકી જ વસે અને ધર્મધ્યાન આદિથી યુકત થઇને તથા રાગદ્વેષથી રહિત થઇને જ વિચરે. સૂત્રકારે સાધુને આ ઉપદેશ આપ્યા છે શાસ્ત્રોમાં એકલવિહારના નિષેધ ફરમાવ્યા છે, તેથી અહીં “ એકાકી ” “ રાગદ્વેષથી ' રહિતના અર્થમાં વપરાયુ છે, એમ સમજવું ! ગાથા ૧૨૫
પદ
.
સાધુને ઉપદેશ આપતા સૂત્રકાર આ વિશેષ કથન કરે છે.-૮ નો પીઢેળ થાવ ” ઈત્યાદિ શબ્દાર્થ –ક્ષ જ્ઞપ-લચત્ર:” સાધુ સુનધરક્ષ-શૂન્યગૃહસ્થા’શૂન્યઘરના વાયદામ દરવાજાઓ નો પીઢે-નો વિખ્યાત' બંધ ના કરે ‘ન ચાવવ’મુળને યાસ્ત્રનુળયેત્ તથા ન ખાલે તે તથા ‘પુરે છૂપ:’ કોઈના દ્વારા પૂછવાથી ‘વય’- વનમ્’ સાવદ્ય વચન ’ન જાને-નોવાદત્’ના બેલે એવમ્ ‘ન સમુચ્છે-ન સમુષ્કિન્ધાત્ તે કચરો ન કહાડે તથા ‘સળંāળમ્' ઘાસ વગેરે પણ ‘સથરેન સસ્તત્ ના પાથરે ૫૧૩ા -સૂત્રા -
શયન આદિને નિમિત્તે કઈ ખાલી ઘરમાં રહેવાના પ્રસંગ ઉપસ્થિત થાય, તા સાધુએ તે સૂના ઘરના દ્વારને ખંધ પણ કરવુ નહીં અને ખેાલવું પણ નહીં. કોઈના દ્વારા કોઈ પ્રશ્ન પૂછાય તે સાધુએ સાવદ્યવચન મેલવા જોઇએ નહીં સાધુએ તે ઘરને વાળવુ ઝુડવું જોઈએ નહીં અને શયનને નિમિત્તે ઘાસ આદિ પણ બિછાવવુ જોઇએ નહીં ૧૩૫
શ્રી સૂત્ર કૃતાંગ સૂત્ર : ૦૧
૨૦૮
