________________
(૧) દ્રવ્યપંક અને (૨) ભાવપંક કુટુંબ આદિ દ્રવ્યપંક રૂપ છે, અને આસક્તિ ભાવપંક રૂપ છે. એવું સમજીને સાંસારિક જને પ્રત્યે આસક્તિ રાખવી જોઈએ નહીં. વળી લેકે દ્વારા જે વન્દન, સત્કાર આદિ કરાય છે. તે પણ અનર્થનું મૂળ છે. શરીર નમાવીને જે નસ્કાર કરાય છે તેનું નામ વન્દન છે. અને વસ્ત્ર પાત્રાદિ પ્રદાન કરીને જે પૂજ્યભાવ પ્રકટ કરાય છે, તેનું નામ સત્કાર છે, આ વન્દન અને સત્કારને અનર્થનું મૂળ જાણીને, વન્દન સત્કાર આદિ પ્રાપ્ત થવાથી સાધુએ ગર્વ કરવો જોઈએ નહીં. ગર્વ સૂમ શલ્ય (કાંટા) રૂપ છે. તેથી તેને કાઢવાનું કાર્ય ઘણુજ મુશ્કેલ છે. માટે સાધુએ ગર્વ કરે જોઈએ નહીં, અને સંસ્તવ (પરિચય) ને ત્યાગ કરે જોઈએ. સાંસારિક જીવને પરિચય મહાન પંક સમાન છે, એવું સમજીને તેમના પરિચયને ત્યાગ કરવો જોઈએ વન્દન સત્કાર આદિને પણ અનર્થનું મૂળ ગણુને ગર્વ કરે જોઈએ નહીં. કારણ કે ગર્વ સૂક્રમ શલ્ય સમાન છે જેમ સૂફમ શલ્યને બહાર કાઢવાનું કાર્ય ઘણું દુષ્કર થઈ પડે છે. એ જ પ્રમાણે ગર્વને ત્યાગ કરવાનું કાર્ય પણ ઘણું દુષ્કર થઈ પડે છે. તેથી મેક્ષાભિલાષી મુનિએ કદી ગર્વ કરે જોઈએ નહીં, પરંતુ દષ્ટિવિષ સર્ષની જેમ દૂરથી જ તેનો ત્યાગ કરે જઈએ. કહ્યું પણ છે કે “મિંગ મહૃત્તિ ” ઈત્યાદિ
સ્વાધ્યાય, અધ્યયન અને તપશ્ચરણમાં નિરત (પ્રવૃત્ત), બાહ્ય, આત્યંતર અને આ લેક તથા પરિક સંબંધી વિષયેની તૃષ્ણથી રહિત સાધુને લેકે દ્વારા જે વંદન નમસ્કાર આદિ રૂપ સત્કાર કરાય છે. તે પણ તે સાધુના સત્ અનુષ્ઠાન અને સદ્ગતિમાં ઘોર વિહ્મ રૂપ થઈ પડે છે. એવું સમજીને સાધુએ આ વિધ્ર પર પણ વિજય પ્રાપ્ત કરવા જોઈએ. એટલે કે લેકે દ્વારા વન્દન નમસ્કાર આદિ રૂપ સત્કાર કરવામાં આવે, તે પણ અભિમાન કરવું જોઈએ નહીં”
સત્કાર, સન્માનની કામના કર્યા સિવાય પણ જે સત્કાર સન્માન થાય છે, તે પણ જે સાધુજીવનના મહાન વિ રૂપ છે, તે શબ્દાદિ રૂપ આસક્તિની તો વાત જ શી કરવી! એવું સમજીને સત્કાર આદિની પ્રાપ્તિ થવાથી સાધુએ ગર્વ કરે જોઈએ નહીં. એ ગાથા ૧૧ |
સૂત્રકાર સાધુને ઉપદેશ આપે છે કે “જે ર” ઈત્યાદિ
શબ્દાર્થ-બfમ-મધુસાધુ ‘agra-વાગુa” વચનગુપ્ત ‘અક્સરસંકુ-અધ્યા* સંસ્કૃત અને મનથી ગુપ્ત સવાણીgિ-૩વધાનથી તપથી બળ પ્રકટ કરવાવાળા “-” એકલે “at-tત’ વિચાર કરે તથા “કાળ-થાનY' કાયોત્સર્ગાદિ એકલેજ કરે ‘વણને-ફોને શયનમાં પણ “જીજે-vજ એકલા જ રહીને “સમાgિu-સમાણિત ધર્મધ્યાનથી યુક્ત “સિગા-ચાત્ત’ રહે ૧૨
સૂત્રાર્થ વચનગુપ્તિવાળાં (ખૂબજ વિચારીને બોલનારે), મને ગુપ્તિવાળે (મનનું સંવરણ
શ્રી સૂત્રકૃતાંગ સૂત્રઃ ૦૧
૨૦૭
