________________
નથી એવા નિયમ છે. જેમ કે છત્રવાન તેવ ” આ વિશિષ્ટ જ્ઞાન છત્ર રૂપ વિશેષણુનું જ્ઞાન હાય તા જ થઈ શકે છે, જે છત્રને જ જાણતા નથી, તે છત્રવાનૂ આ પદ દ્વારા પ્રકટ થતા અને પણ સમજી શકતા નથી. આ પ્રકારે અભાવ પ્રકારક એટલે કે અભાવનું જ્ઞાન વિશિષ્ટની વિશિષ્ટતાના મેધ રૂપ હોવાથી, તે ચેાતાના વિશેષણુ રૂપ મતિયેાગીના જ્ઞાનથી જ નિત હાય છે. અહીં બન્ધનના અભાવનું કથન થઈ રહ્યું છે જો અન્ધનના સ્વરૂપનુ' જ્ઞાન હાય તે જ અભાવનુ જ્ઞાન પણ પ્રાપ્ત થઇ શકે છે. તે કારણે પહેલાં અન્ધનને જાણવાની વાત કરવામાં આવી છે અને ત્યાર બાદ તેના વિનાશના ઉપદેશ આપ્યા છે. આ સ્ત કથનના ભાવાથ એ છે કે અન્યના સ્વરૂપનું જ્ઞાન મેળવીને તેના વિનાશને માટે પ્રયત્ન કરવા જોઈએ.
અન્યનના
સમ
બન્ધકે સ્વરૂપકા નિરૂપણ
હવે આ પ્રકરણનું સંહિતા આદિના ક્રમપૂર્વક વ્યાખ્યા કરવામાં આવે છે “યુ શ્વેત” ઇત્યાદિ
પહેલાં સહિતા આદિનું સ્વરૂપ બતાવવામાં આવે છે.
શાસ્ત્રની વ્યાખ્યા નીચેના છ પ્રકારે થાય છે— (૧) સંહિતા (૨) પદ્ય (૩) પદાર્થ, (૪) પદવિગ્રહ, (૫) ચાલના અને (૬) પ્રત્યવસ્થાન. ॥૧॥
(૧) શાસ્ત્રનાં પદોનુ સ્પષ્ટ રૂપે ઉચ્ચારણ કરવુ તેનુ' નામ સહિતા છે. (૨) પાને અલગ અલગ કરીને તેમનું પ્રતિપાદન કરવું તેનું નામ પદ્મ અથવા પન્નુચ્છેદ (૩) પ્રત્યેક પદના અર્થ કહેવા તેનુ નામ પદાર્થ છે. (૪) પટ્ટાને વિગ્રહ (વ્યુત્પત્તિ) કરવા તેનુ નામ પદવિગ્રહ છે. (૫) જિજ્ઞાસુ શિષ્યે સંદિગ્ધ પદાર્થના વિષયમાં જે પ્રશ્નો કરે છે તેનુ નામ ‘ચાલના' છે. (૬) શિષ્યાના પ્રશ્નોના ઉત્તર આપવા તેનું નામ પ્રત્યવસ્થાન છે, આ પ્રકારે શાસ્ત્રની વ્યાખ્યા છ પ્રકારે થાય છે.
આ સૂત્રકૃતાંગ સૂત્રના આચારાંગ સૂત્ર સાથેના સંબંધ આ પ્રકારના છે— આચારાંગ સૂત્રમાં એવું કહેવામાં આવ્યું કે પૃથ્વીકાય, અસૂકાય, તેજસ્કાય:
શ્રી સૂત્ર કૃતાંગ સૂત્ર : ૦૧
૧૪
