________________
તુઓનું નિવારણ કરવામાં પ્રયત્નશીલ રહેતા હોય, તેમને જ વીર કહેવામાં આવે છે. બાહા શત્રુઓને નાશ કરવાનું સામર્થ્યની અપેક્ષાએ જેમને વીર કહી શકાય એવાં તે ઘણું પુરુષ હોઈ શકે છે, પરંતુ આભ્યન્તર શત્રુઓને નાશ કરવાને માટે કમર કસીને તૈયાર થઈ ગયેલા જે પુરુષ છે તેમને ભારે વર કહેવાય છે. તથા જેઓ આરંભને સમ્યક પ્રકારે ત્યાગ કરીને પ્રત્રજયા અંગીકાર કરીને મેક્ષમાગે વિચરી રહ્યા છે, જેઓ ક્રોધ અને પદ દ્વારા માન પણ ગ્રહણ કરવું જોઈએ. કાતરિકા એટલે માયા કાતરિકા પદ દ્વારા માયાનું પણ ગ્રહણ કરવું જોઈએ. આદિ પદ વડે બાકીના સંપૂર્ણ મેહનીય કર્મને ગ્રહણ કરવું જોઈએ. જેઓ મનવચન અને કાયા વડે પ્રાણીઓની હિંસા કરતા નથી, એટલે કે ત્રણ કરણ અને ત્રણ યોગ વડે જેઓ ત્રસ અને સ્થાવર જીની હિંસા કરતા નથી, તથા જેઓ મિથ્યાત્વ, અવિરતિ, પ્રમાદ, કષાય અને અશુભ યેગથી નિવૃત્ત છે, અને આ પ્રકારે ક્રોધાદિને ઉપશમ થઈ જવાને લીધે જેઓ શાંત સ્વરૂપ છે, એવા મહાપુરુષને જ વીર કહેવાય છે. આ કથનને ભાવાર્થ એ છે કે જેઓ પ્રાણાતિપાત આદિ ૧૮ પ્રકારનાં પાપોથી નિવૃત્ત છે, જ્ઞાનાવરણીય આદિ કર્મોના જેઓ વિનાશક છે, જેઓ સમસ્ત આરંભ થી રહિત છે, જેઓ કેધ. માના, માયા અને લેભના નિવારક છે, જેઓ ત્રણ કરણ અને ત્રણ યોગથી પ્રાણુઓની હિંસા કરતા નથી, જેઓ પાપોથી રહિત છે, શાન્ત અને મુક્ત સમાન છે. એ પુરુષ વીર કહેવાય છે. એ ગાથા ૧ર
હવે સૂત્રકાર પરીષહેને સહન કરવાને ઉપદેશ આપે છે “વત્તા અa” ઈત્યાદિ– શબ્દાર્થ– “
af-aહ જ્ઞાન વગેરે થી સમ્પન્ન માણસ “ga-gવ’ આ પ્રમાણે સર વિચારે કે અમે સૌવ હું જ તા-સૈઃ “ઠંડુ ગરમ વગેરે ટાઠતડકો વિગેરે) દુઃખ વિશેષ થી “પિના િનથી. સુwા-સુત્રે પીડિત કરવામાં આવતું. “-સ્ત્રો આ સંસારમાં ઉછાળો-ગાળન’ બીજા પ્રાણીઓ પણ સુન્નતિ-સુરે” પીડિત કરવામાં આવે છે. તેથી “–સ તે મુનિ “g-g” પરિષહીંથી સ્પેશિત થઇ ને પણ “ '--શનિ ક્રોધ વગેરે રહિત થઈને ગયા-વર' તેમને સહન કરે છે ૧૩ ૧
- સૂત્રાર્થ – સભ્ય જ્ઞાન આદિથી સંપન્ન પુરુષે આ પ્રકારને વિચાર કરવો જોઈએ હું એકલે જ ઠંડી, ગરમી આદિ કષ્ટો વડે પીડિત છું, એવું નથી, પરંતુ સંસારના અન્ય પ્રાણીઓ પણ તે કષ્ટો વડે પીડિત છે” આ પ્રકારને વિચાર કરીને તે મહા સત્ત્વ સાધક પરીષહાથી સ્કૃષ્ટ થવા છતાં પણ ક્રોધાદિ કર્યા વિના મધ્યસ્થ ભાવે તેને સહન કરે આ પ્રકારના પરીષહે આવી પડવાથી તેણે માનસિક પીડા અનુભવવી જોઈએ નહીં ! ૧૩ |
શ્રી સૂત્રકૃતાંગ સૂત્રઃ ૦૧
૧૮૬
