________________
સૂત્રાર્થ હે શિષ્ય! જ, કેઈ અન્યતીથિકે પરિગ્રહને ત્યાગ કરીને, અથવા સંસારને અનિત્ય જાણીને દીક્ષા અંગીકાર કરી લે છે, પરંતુ તેઓ સંસારસાગરને તરી શક્તા નથી. તેઓ અહીં મેક્ષની વાત કરે છે, પરંતુ તેમની તે વાત યથાર્થ તત્વના જ્ઞાનથી વિહીન હોવાને કારણે માત્ર કલ્પિત કથન રૂપજ છે. હે શિષ્યો! તેમના મતને ગ્રહણ કરીને તમે આ લોક અને પરલેકના યથાર્થ સ્વરૂપને કેવી રીતે સમજી શકશે? તે અન્ય તીર્થિકે મોક્ષ પ્રાપ્ત કરી શકતા નથી પણ વચ્ચે જ (સંસારમાંજ) અટવાયા કરે છે અને તેમના કર્મોના ફળ સ્વરૂપે પીડા ભેગવ્યા કરે છે. જે ૯ !
-ટીકાર્થ
હે શિષ્યો ! પર કઈ રીતીર્થિક પરિગ્રહને ત્યાગ કરીને અથવા સંસારની ક્ષણભંગુરતાને જાણુને જન્મ. જરા અને મરણરૂપ સંસાર સાગરને તરી જવાની ઈચ્છાથી દીક્ષા ગ્રહણ કરે છે પરંતુ સંસાર સાગરને તરવાની તેની ઈચ્છા સફળ થતી નથી કારણકે દીક્ષા મહણ કરવા છતાં પણ તે હિંસા આદિ સાવદ્ય અનુષ્કાનેરમાં પ્રવૃત્ત રહેતું હોય છે તે દીક્ષા લઈને મોક્ષ અથવા મેક્ષના કારણ ભૂત સંયમના વિષયમાં ઉપદેશ આપે છે. પરન્તુ તે પિતે સંયમને અનુષ્કાનેનું પાલન કરતો નથી. અથવા તે મોક્ષ પ્રાપ્તિના ઉપાયનું યથાર્થ જ્ઞાન જ ધરાવતું નથી.હે શિષ્ય? જો તમે તેમના માર્ગને અનુસરશે, તે લોક અને પરલોકને કેવી રીતે જાણી શકશો! એ પ્રકારે તે તમે આ લોક અને પરલેકના સ્વરૂપને સમજી શકવાના જ નથી તેમના માર્ગનું અનુસરણ કરવાને બદલે વીત રાગ દ્વારા પ્રતિપાદિત માર્ગનું અનુસરણ કરે તેમાં જ તમારૂ શ્રેય છે અન્ય તીથિકે યથાર્થ વસ્તુ તત્ત્વથી અજ્ઞાત હોવાને કારણે વિપરીત વાત કરે છે, અને તે કારણે તેઓ મધ્યમાં જ કર્મો દ્વારા પરાભૂત થાય છે એટલે કે સંસારમાં પરીભ્રમણ કર્યા કરે છે.
આ કથન દ્વારા સૂત્રકાર એ વાતનું પ્રતિપાદન કરે છે કે કોઈ કોઈ પરતીર્થિક સંસારની અનિત્યતાને સમજી જઈને પરિગ્રહ આદિને ત્યાગ કરીને દીક્ષા ગ્રહણ કરીને મોક્ષપ્રાપ્તિ માટે પ્રયત્નશીલ બને છે પરંતુ સંયમનું સમ્યફ અનુષ્ઠાન નહીં કરવાને કારણે સંસારમાં જ પરીભ્રમણ કર્યા કરે છે તે સંસાર સાગરને તરી શકતું નથી તે મોક્ષની અને એના કારણભૂત સંયમની વાત કરે છે, પરંતુ સમસ્ય જ્ઞાનનો અભાવ હેવાને કારણે તેની સમ્યક્ રૂપે આરાધના કરતા નથી. હે શિષ્ય! જે તું પણ તેમનું અનુસરણ કરીશ તો આ લેક અને પરલેકને કેવી રીતે જાણી શકીશ ? પરતીથિકે તે બને તરફથી ભ્રષ્ટ છે અને વચ્ચે જ (સંસારમાં જ) પિતાના કૃતકર્મો દ્વારા પીડા ભોગવી રહ્યા છે. તેઓ ચાર ગતિવાળા સંસારમાં પરિભ્રમણ કરે છે, કારણ કે તેઓ અહિંસા આદિ મહાવ્રતનુ પાલન કરતા નથી. તે ગાથા ૮ )
શ્રી સૂત્રકૃતાંગ સૂત્રઃ ૦૧
૧૮૧
