________________
ગ્રાસષણા કે પાંચ દોષોં કા નિરૂપણ
(૧) અંગારદોષ, (ધૂમદેષ, (૩) સયાજના દેષ, (૪) પ્રમાણ દેષ અને (૫) કારણ દેષ.
(૧) અંગારદોષ-રાગને આધીન થઈને મનગમતે આહાર વખાણ વખાણુને ખાય અથવા તેના દાતાની પ્રશંસા કરતાં કરતાં ખાવાથી અંગાર દોષ લાગે છે. ચારિત્ર રૂપી ઈન્જનને નષ્ટ કરવામાં આ દોષ અંગારાની ગરજ સારે છે, આ કારણે તેને અંગારદેષ કહેવાય છે.
() ધૂમદોષ-દ્વેષને વશવતી થઈને અમનેશ, અરસ અથવા વિરસ આહારની અથવા તેના દાતાની નિંદા કરતાં કરતાં ખાવાથી ધૂમદેષ લાગે છે, આ પ્રમાણે કરનારના ચારિત્રમાં મલિનતા આવી જાય છે, તે કારણે આ દોષને ધૂમદોષ કહ્યો છે.
(૩) સજના દોષ-લેલુપતાને કારણે એક વસ્તુ સાથે બીજી વસ્તુનું મિશ્રણ કરીને ખાવાથી સંજના દોષ લાગે છે.
૪ પ્રમાણુ દોષ-૩ર ગ્રાસ-કેળિયા કરતાં અધિક આહાર ખાવાથી પ્રમાણદોષ લાગે છે
૫ કારણ દેષ નીચેના છ કારણ વિના આહાર કરવાથી કારણ દોષ લાગે છે. ૧ વેદના ૨ વૈયાવૃત્ય, ૩ ઈર્યાપથ, ૪ સંયમપાલન, ૫ પ્રાણુરક્ષા ૬ ધર્મચિંતા
એટલે કે સુધાની વેદનાને ઉપૂશાન્ત કરવા માટે, આચાર્ય આદિની સેવા કરવા માટે નર્યાપથની શુદ્ધિને માટે, સંયમના નિર્વાહને માટે, અને ધર્મ ચિન્તન કરવાની શક્તિ ટકાવી રાખવા માટે, જ સાધુએ આહાર ગ્રહણ કરવો જોઈએ
- તાત્પર્ય એ છે કે ગ્રહણષણ, ગ્રાઔષણ, અને પરિભેગેષણ વિષયક દોષનું નિવારણ કરીને સાધુએ સંયમના નિર્વાહ નિમિત્ત નિર્દોષ આહાર જગ્રહણ કરવા જોઈએ તેણે પિતાના જ્ઞાન અને તપને મદ કરીને અન્યને પિતાના કરતા હલકી શ્રેણીના માનીને તેમનું અપમાન કરવું જોઈએ નહીં કે ગાથા ૪
પૌરાણિકાદિ અન્યતીર્થિક કે મતકાનિરૂપણ
સૂત્રકાર અન્યતીર્થિકોના મતનું વિશેષ નિરૂપણ કરે છે ”ટોrati” ઈત્યાદિ
શબ્દાર્થ –હોવાશં-ઢોલાવ૬' લોકવાદ અર્થાત્ પૌરાણિકના સિદ્ધાન્તને શિક્ષાજિજ્ઞા-નિરામ’ સાંભળવો જોઈએ. “-” આ સંસારમાં ‘સિં- કેઈનું પણ “આફ્રિાં-વાઘાતનું કથન છે “વિપરિવપક્ષ મૂર્વ-વિપરીત પ્રજ્ઞા મૂત’ પરંતુ વસ્તુતઃ પૌરાણિકોને સિદ્ધાંત વિપરીત બુદ્ધિથી રચિત છે, તથા “અન્નાર-કોમ્' અન્ય અવિકિએ જે કહ્યું છે “તાજી-’ તેનું અનુગામી છે. પા સૂત્રાર્થ – પૌરાણિકનું એવું મંતવ્ય છે કે લકવાદનું શ્રવણ કરવું જોઈએ તેઓ લકવાદ શ્રવણ કરવા યોગ્ય માને છે. પરંતુ તેઓ વિપરીત બુદ્ધિને લીધે આ પ્રકારનું કથન કરે છે તેથી તે કથનને અન્ય અવિવેકી જનોના કથન સમાન જ માનવું જોઈએ
શ્રી સૂત્રકૃતાંગ સૂત્રઃ ૦૧
૧૬૧
