________________
ઉદગમ આદિ દોષોંકા નિરૂપણ
શબ્દાર્થવિજ્ઞ--વિદા' વિદ્વાન પુરૂષ “g-g” બીજા દ્વારા સંપાદન કરેલ આહારમાંથી “ઘા-ઝારF’ એક ગ્રાસ “
વજ્ઞા-guત ગષણ કરે “ sort દીધેલ આહારને લેવાની “-- ઈચ્છા કરે અને “જળ્યો--મકૃદ” ગૃદ્ધિ-આસક્તિ રહિત તથા “
વિમુ-વિમુર' રાગદ્વેષથીવર્જીત થઈને “શ-૪' એવમ “શોનાસામાનનું બીજા દ્વારા કરેલ પિતાના અપમાનને “afat-gવિનં-ત્યાગી દે અર્થાત્ માનાપમાનમાં સમભાવ રાખે.
-સૂત્રાર્થ ગૃહસ્થોએ પિતાને નિમિત્તે જ બનાવેલા આહારની સમ્ય જ્ઞાનવાનું સાધુએ ગવેષણ કરવી જોઈએ-સાધુને નિમિત્તે બનાવેલ આહાર ગ્રહણ કરે જોઈએ નહીં. સાધુએ અદત્ત આહારની અભિલાષા રાખવી નહીં પણ પ્રદત્ત આહાર પણ તેણે ગૃદ્ધિ તથા રાગદ્વેષથી રહિત થઈને ગ્રહણ કરવો જોઈએ કદાચ ગૃહસ્થ આહાર પ્રદાન ન કરે અથવા
છે આહાર વહેરાવે, તે પણું સાધુએ અપમાન માનવું જોઈએ નહીં, પરંતુ સમભાવ ધારણ કરવું જોઈએ. un
ચારિત્રનું પાલન કરવામાં તત્પર મુનિએ ઉદ્ગમ આદિ દેથી રહિત આહારની ગષણા કરવી જોઈએ ગૃહસ્થાએ સાધુને નિમિત્તે નહીં પણ પિતાને જ નિમિત્તે બનાવેલ આહાર ગ્રહણ કરવું જોઈએ ઉદ્દગમના નીચે પ્રમાણે ૧૬ દોષ કહ્યા છે–
(૧) આધાકર્મ, (૨) ઔદેશિક, (૩) પૂતિકર્મ, (૪) મિશ્રજાત, (૫) સ્થાપના, (૬) પ્રાકૃતિકા, (૭) પ્રાદુક્કર, (૮) કીત, (૯) પ્રામિત્ય, (૧૦) પરિવર્તિત, (૧૧) અભ્યાહત, (૧૨) ઉભિન્ન,(૧૩) માલાપહત, (૪) આચ્છેદ્ય, (૧૫) અનિરુષ્ટ, અને (૧૬) અધ્યવપૂરક. આ પદોને અર્થ નીચે પ્રમાણે છે.
(૧) આધાકર્મ– જે આહાર સાધુને નિમિત્તે, છકાયના જીને આરંભ (ઉપમર્દન) કરીને બનાવવામાં આવ્યું હોય, એવા આહારને આધાકમિ કહે છે.
(૨) ઔદેશિક- કેઈએક સાધુને નિમિત્તે જ બનાવેલા આહારને દેશિક કહેવાય છે.
(૩) પૂતિકર્મ- જે શુદ્ધ આહારમાં આધાકર્મ આદિ દોષયુક્ત આહારને એક કણ પણ રહેલો હોય છે, તે આહારને જે એક હજાર ઘરનું અંતર આપીને સાધુને વહેરાવવામાં આવે તે પણ તે આહાર આદિ પૂતિકર્મ દોષયુક્ત આહાર કહે છે.
(૪) મિશ્રજાત- જે આહાર સાધુ અને ગૃહસ્થ, બન્નેને નિમિત્તે બનાવ્યું હોય, તેને મિશ્રિત આહાર કહે છે.
(૫) સ્થાપના- અમુક સાધુને વહેરાવવા માટે જે આહારને અલગ મૂકી રાખે હોય, તેને સ્થાપના દોષયુક્ત આહાર કહે છે.
(૬) પ્રાભૂતિકા- સાધુને માટે મહેમાનોને આઘા પાછા કરીને કરવામાં આવે તે
શ્રી સૂત્ર કુતાંગ સૂત્રઃ ૦૧
૧૫૭
