________________
પુર્વોક્તવાદિયોં કે ફલપ્રાપ્તિકા નિરૂપણ
ચેાથા ઉદ્દેશક ના પ્રારંભ
ત્રીજા ઉદ્દેશકમાં સ્વસમય અને પરસમયનું પ્રતિપાદન કરવામાં આવ્યું. આ ચોથા ઉદ્દેશકમાં પણ સ્વસમય અને પરસમયનું પ્રતિપાદન કરવામાં આવશે. આ ચેાથા ઉદ્દેશકનુ પહેલું સૂત્ર આ પ્રમાણે છે– પ ક્રિયા ” ઇત્યાદિ
શબ્દા -‘મો-મો’ હે શિષ્યા ! ‘-તે’આ અન્ય તીથિકા ‘વાઢા-વાજા:” તત્ત્વજ્ઞાનથી રહિત છે તે પણ ‘ક્રિયાળિો-વિદ્યુતમાનિનઃ' પેાતાને પડિત-તત્વજ્ઞ માનવાવાળા છે અતએવ (તાપણુ) તેએ ક્રિયા-ક્રિતા: કામ-ક્રાધ વગેરેથી પરાજીત છે અતઃ તેઓ ‘ન સરળ’ન રાવળમ્ શરણ યાગ્ય નથી, કારણ કે યુવ્વલ યોગ-પૂલ થોમ્ સ્વજન સબંધીજનેાના સંબંધને દિયા -દ્દા લલ્લુ’ ત્યાગ કરીને પણ ‘જિઓવરનાત્યોપદેવાઃ' ગૃહસ્થના કૃત્યાના અર્થાત્ સાવદ્ય કંના ઉપદેશ કરવાવાળા હોવાથી ત્તિયાવિતા:' પ્રબળ મહામેાહુપાશથી મોંધાયેલ છે. ૫૧
-સૂત્રા --
સુધર્મા સ્વામી પેાતાના શિષ્યાને આ પ્રમાણે કહે છે- હું શિષ્યા ! પુક્તિ મતવાદીઓ તત્ત્વજ્ઞાનથી રહિત હાવા છતાં પણ પેાતાને પડિત માને છે, એટલે કે તેઓ પાંડિત્યના અભિમાનમાં ચૂર છે. તે પાંડિત્યના અભિમાનથી ભરપૂર હાવાને કારણે કામક્રોધ આદિ પર્ વિજય પ્રાપ્ત કરી શકતા નથી. તેઓ પેાતાનું ત્રાણ ( રક્ષણ ) પણ કરી શકતા નથી અને અન્યને પણ ત્રાણ આપવાને સમર્થ નથી. તેમણે પૂર્વ સ ચાગના (માતા, પિતા આદિના સમ ધનેા ) અને પશ્ચાત્સાગના (સાસુ, સસરા, સાળા આદિના સંબધના) ત્યાગ કર્યાં હાય છે, છતાં પણ તેઓ ગૃહસ્થના સાવધ કાર્યોની અનુમાના કરે છે. તેથી તેમના મેાહનુ અન્ધન તૂટયું નથી. મેાહના અન્ધન વડે બંધાયેલા તે જીવા મુકત થઈ શકતા નથી.
--
""
આ કથનના ભાવાર્થ એ છે કે - પૂ`સંબંધના (માતા, પિતા આદિ સંસારી સધાના) પરિત્યાગ કરીને સાધુ બનવા છતાં તેઓ સાવદ્ય કર્માના ઉપદેશ આપે છે. જો કે તેઓ અજ્ઞાન છે, છતાં પણ પેતાને પડિત માને છે. “ અમે જ સજ્ઞ છીએ એવું માનીને તેઓ આ પ્રમાણે કહે છે. પરન્તુ જ્યાં સુધી તેમનું અજ્ઞાન દૂર ન થાય અને જ્ઞાનની પ્રાપ્તિ ન થાય, ત્યાં સુધી તેઓ યથાર્થ વસ્તુસ્વરૂપના ઉપદેશ આપી શકતા નથી. પેાતાનું પાંડિત્ય પ્રકટ કરવા માટે કોઇ પણ પ્રકારનો ઉપદેશ આપવા જોઈએ, એમ માનીને કોઈ પણ પ્રકારે ઉપદેશ આપવાની પ્રવૃત્તિ કરનારા તે મતવાદીએ પેાતે જ સાવધ અનુષ્ઠાનો કરતા અટકતા નથી અને અન્યને સાવદ્ય અનુષ્ઠાનો કરતા રેાકી શકતા નથી. તેથી જ એવુ કહ્યું છે કે તે કોઇને શરણ આપવાને (સંસારના દુ:ખામાંથી અચાવવાને) સમથ હેાતા નથી. તા ૧ !! ટીકા - હે શિષ્યેા ! તમે આ વાત સમજી લે કે પૂર્વોક્ત પંચભૂતવાદીઓ, એકાત્મ
શ્રી સૂત્ર કૃતાંગ સૂત્ર : ૦૧
૧૫૩
