________________
कल्प
मञ्जरी
टीका
हतपौर्वापर्यत्वम् ९, शिष्टत्वम् १०, असंदिग्धत्वम् ११, अपहृतान्योत्तरत्वरम् १२, हृदयग्राहित्वम् १३, देशकालाrary व्यतीतत्वम् १४, तत्त्वानुरूपत्वम् १५, अप्रकीर्णप्रसृतत्वम् १६, अन्योन्यप्रगृहीतत्वम् १७, अभिजातत्वम् १८, श्रीकल्प
(६) दक्षिणत्व-भाषा में सरलता होना।
(७) उपनीतरागत्व-श्रोताओं के मन में बहुमान उत्पन्न करनेवाली स्वर की विशेषता होना। ॥४९४॥
(८) महार्थत्व-वाच्य अर्थ में महत्ता होना, थोडे से शब्दों में बहुत अर्थ भरा हुआ होना । (९) अव्याहतपौर्वापर्यत्व-वचनों में पूर्वापर विरोध न आना । (१०) शिष्टत्व-अपने इष्ट सिद्धान्त का निरूपण करना, अथवा-वक्ता की शिष्टता सूचित करने
वाला अर्थ कहना। (११) असंदिग्धत्व-एसी स्पष्टता के साथ तच का निरूपण करना कि श्रोता के मनमें तनिक भी
सन्देह न रह जाय । (१२) अपहृतान्योत्तरत्व-वचनका निर्दोष होना जिससे श्रोताओं को शंका-समाधान न करना पडे । (१३) हृदयग्राहित्य-कठिन विषय को भी सरल ढंग से कहना, श्रोताओं के चित्त को आकर्षित कर लेना। (१४) देशकालाव्यतीतत्व-देशकाल के अनुसार कथन करना ।
पूर्णकलशस्वप्नफलम्.
(6) शिव-सापामा सजता पी. (૭) ઉપનીતરાગ––શ્રોતાઓનાં મનમાં બહુમાન ઉત્પન્ન કરનારી સ્વરની વિશેષતા હોવી. (૮) મહાઈ–વાય અર્થમાં મહત્તા હોવી, શેડા જ શબ્દોમાં ઘણે જ અર્થ ભરેલ હ. (૯) અવ્યાહત પૌર્વાપર્યત્વ-વચનેમાં પૂર્વાપર વિરોધ ન આવવો (૧૦) શિષ્ટત્વ–પિતાના ઈષ્ટ સિદ્ધાંતનું નિરૂપણ કરવું અથવા વક્તાની શિષ્ટતા સૂચિત કરનાર અર્થે કહે. (૧૧) અસંદિગ્ધત્વ–શ્રોતાના મનમાં સહેજ પણ સન્દહ રહી ન જાય એવી સ્પષ્ટતાની સાથે નિરૂપણ કરવું (૧૨) અપાડ઼તા ત્તરત્વ-વચન નિર્દોષ હોવા જોઈએ જેથી શ્રોતાઓને શંકા-સમાધાન કરવું ન પડે. (૧૩) હૃદયગ્રાહિત્વ–કઠિન વિષયને પણ સરળ રીતે કહે, શ્રોતાઓનાં ચિત્તને આકર્ષિત કરી લેવું. (૧૪) દેશકાલાવ્યતીત––દાકાળને અનુસાર કથન કરવું.
॥४९४॥
શ્રી કલ્પ સૂત્ર: ૦૧
