________________
श्री कल्प
जडत्वाच ऋजुमाज्ञापेक्षया हीनतराः, तथापि तेष्वेकान्ततो धर्मानहतेति न वक्तुं शक्यम् । अन्यथा ते चारित्रमेव न प्रतिपद्येरन् । अतः सर्वेऽपि धर्ममर्हन्त्येवेति
अधुना चरमजिनशासनम् भगवतो महावीरस्य शासनमस्ति-इति कृत्वा स्थितकल्पः मोच्यते-विस्तरेण निर्दिश्यते । स्थितकल्पो हि दशविवः प्रज्ञप्तः, तद्यथा- 'आचेलक्यम्' इत्यादि ।
तत्र-(१) आचेलक्यम्-न विद्यते चेलवस्त्रं यस्यासौ अचेलकः, तस्य भाव आचेलक्यम्, अल्पमूल्यमलिन
कल्प
मञ्जरी
॥२२॥
टीका
विशुद्धता होती है। इस कारण वे धर्म के पात्र हैं । चरम तीर्थंकर के शिष्य वक्र और जड़ होनेसे ऋजु-प्राज्ञ शिष्यों की अपेक्षा हीनतर हैं; तथापि एकान्तरूप से धर्म के अयोग्य नहीं कहे जा सकते । एकान्त अयोग्य होते तो वे चारित्र-संयम-ही क्यों ग्रहण करते ? अत एव सभी प्रकार के शिष्य धर्म के योग्य हैं।
इस समय अन्तिम तीर्थंकर का तीर्थ प्रचलित है, अतः स्थितकल्प का विस्तारपूर्वक वर्णन किया जाता है।
स्थितकल्प दस प्रकार का है, जैसे-'आचेलक इत्यादि ।
(१) पहला कल्प है-आचेलक्य । जिसके चेल-वस्त्र न हो, वह अचेल कहलाता है। अचेल का भाव आचेलक्य या अचेलता है। अचेलता का अभिप्राय है अल्पमूल्य के, मलिन, जीण और प्रमाणयुक्त वस्त्रों का धारण करना । ગણાય છે. છેલ્લાં તીર્થંકરના શિષ્ય વક્રજડ હોવાથી અજુપ્રાસની અપેક્ષાએ વધારે ઉતરતા છે છતાં એકાંતિક રીતે ધમને યોગ્ય નથી તેમ તે કહી શકાય જ નહિ, પણ ધર્મને યોગ્ય તે છે જ, કારણ કે આકાલમાં સંયમી સાધુઓ છે અને પંચમ કાલને છેડે પણ ટકી રહેશે તેમ શાસ્ત્રકારોએ કહેલ છે, માટે આ કાલના બધા પ્રકારના શિષ્ય ધર્મને છે એમ સમજી લેવું. હાલ છેલલા તીર્થંકરનું શાસન ચાલે છે તે તેઓનું કલ્પ સ્થિતક૯૫ છે, માટે સ્થિતક૫નું વર્ણન વિસ્તૃતપણે કરવામાં આવે છે.
स्थित६५' ना ४ ४२ छेतेनीय भुभ-(१) आयेय-२ पति छेते अन्य उपाय छे. અલના ભાવને આલય કે અચેલતા કહેવામાં આવે છે. અલતાને અભિપ્રાય છે–અલ્પમૂલ્ય અથવા મલિન જુના અને પ્રમાણયુક્ત વસ્ત્રોનું ધારણ કરવું.
॥२२॥
શ્રી કલ્પ સૂત્ર: ૦૧
