________________
श्री कल्प
मूत्रे
॥१०॥
कल्प इव कल्पो जिनकल्पः, स च सम्मति पञ्चमारके विच्छिन्नः । स्थविरकल्पः- प्रवर्त्तितव्यापारान् सयमयोगेषु सीदतः साधून ऐहिकपारलौकिकापायदर्शनतः स्थिरीकरोति यः सःस्थविरः, तदुक्तम् -
“तेन व्यापारितेष्वर्थेष्वनगाराँश्च सीदतः । स्थिरीकरोति सच्छक्तिः, स्थविरो भवतीह सः॥१॥” इति ।
वाले जिनों का कल्प जिनकल्प कहलाता है । जिनकल्प आजकल पांचवें आरे में विच्छिन्न हो चुका है । संयम-योगों में शिथिल होते हुए साधुओं को इहलोक और परलोक संबंधी हानियां समझा कर जो संयममें स्थिर करता है, वह स्थविर कहलाता है । कहा भी है
“ तेन व्यापारितेष्वर्थेष्वनगाराँश्च सीदतः । स्थिरीकरोति सच्छक्तिः, स्थविरो भवतीह सः ॥ १ ॥”
जिनोपदिष्ट मार्ग पर चलने वाले मुनि जब डगमगाने लगें तो जो शक्तिशाली ( महामुनि) उन मुनियों को सन्मार्ग पर स्थिर करता है, वह स्थविर कहलाता है ॥१॥
उधर मताच्या प्रमाणे 'नस्य' नुं विवराय मेवु छे. - रागद्वेष- षाय-छन्द्रिय परिषद्ध-उपसर्ग तथा माउ કર્મોને જીતવું તે ‘જીનકલ્પ' કહેવાય, જીનકલ્પી એટલે જીન' નહિ પણ ‘જીન' સરીખા, આવી કક્ષા અથવા યેાગ્યતા ધારણ કરવી આ કિઠન કાલમાં સાધુએ માટે દુષ્કર છે, કારણ કે આવી કઠિનતા સહન કરવા માટે વજાઋષભ નારાચ સંઘયણુ, ઉગ્ર પરિષહાર્દિ સહન કરવાની શક્તિ હોવી જોઇએ, પણ આ કાલમાં તે નહિ હોવાને કારણે ‘જીનકલ્પ' નું ધારણ કરવું આ પંચમ કાલમાં વિચ્છેદ ગયુ છે.
સયમયાગામાં ડગમગતાને આ લાક અને પરલેાક સંબંધી દુઃખ સમજાવી સંયમ માર્ગોમાં જે સ્થિર કરે छे ते 'स्थविर' डेवाय छे. मधु पशु छे
“ तेन व्यापारितेष्वर्थेष्वनगारांश्च सीदतः । स्थिरीकरोति सच्छक्तिः स्थविरो भवतीह सः" ॥११॥
આવા સંતો ‘સ્થવિરકલ્પી' કહેવાય છે, તેના કલ્પ એ પ્રકારે શાસ્ત્રકારોએ વર્ણવ્યાં છે. (૧) સ્થિતકલ્પ
શ્રી કલ્પ સૂત્ર : ૦૧
कल्प
मञ्जरी
टीका
॥१०॥
