________________
श्रीकल्प-
सूत्रे ।।२२९॥
कल्प
मञ्जरी
टोका
कायोत्सर्गादिना परीषहसहनपूर्वककायनिश्चलताकरणरूपा १, द्वितीया-गुरुमापृच्छय शरीरसंस्तारकमतिलेखनप्रमार्जनादिसमयोचिनक्रियासमूहसम्पादनपूर्वकं शयनासनादि विधेयम्, ततो गुरुनिदेशेन शयनासननिक्षेपादानादिषु स्वतन्त्रचेष्टात्यागेन नियतकायचेष्टारूपा २। तदुक्तम्
उपसर्गप्रसङ्गेऽपि, कायोत्सर्गजुषो मुनेः । स्थिरीभावः शरीरस्य, कायगुप्तिर्निगद्यते ॥१॥ शयनासननिक्षेपाऽऽदानसंक्रमणेषु च । स्थानेषु चेष्टानियमः, कायगुप्तिस्तु सा स्मृता ॥२॥ इति ।
तद्वानिति । निवृत्ति और (२) यथागम चेष्टानियमनरूप । कायोत्सर्ग आदि करके परीषह सहन करते हुए कायको निश्चल कर लेना चेष्टानिवृत्तिरूप कायगुप्ति है । गुरुमहाराजकी आज्ञा लेकर शरीर एवं संस्तारक की पतिलेखना, प्रमार्जना आदि समयोचित क्रियाओंका सम्पादन करते हुए शयन आसन आदि करना चाहिए । अत एव गुरुके आदेशसे शयन, आसन, निक्षेप, आदान आदिमें स्वतन्त्र चेष्टा का त्याग करना दूसरी कायगुमि है । कहा भी है
“उपसर्गप्रसङ्गेऽपि, कायोत्सर्गजुषो मुनेः। स्थिरीभावः शरीरस्य, कायगुप्तिर्निगद्यते ॥१॥ शयनासननिक्षेपाऽऽदानसंक्रमणेषु च ।
स्थानेषु चेष्टानियमः, कायगुप्तिस्तु सा स्मृता ॥२॥" છે. (૧) ચેષ્ટાનિવૃત્તિ (૨) યથાગમ ચેષ્ટાનિયમનરૂપ. કાર્યોત્સર્ગી વગરે કરીને પરિષહ સહન કરતાં કરતાં કાયાને નિશ્ચલ કરી લેવી એ ચાનિવૃત્તિરૂપ કાયગતિ છે. ગુરુ મહારાજની આજ્ઞા લઈને શરીર અને સંતા૨કની પ્રતિકે ખન, પ્રમાર્જના વગેરે સમાચિત ક્રિયાઓનું સંપાદન કરતાં શયન, આસન વગેરે કરવું જોઈએ. તેથી જ ગુરુની આજ્ઞાથી શયન, આસન, નિક્ષેપ, આદાન વગેરેમાં સ્વતંત્ર ચેષ્ટાને ત્યાગ કરવો તે બીજી કાયગુપ્તિ છે. કહ્યું પણ છે
“उपसर्गप्रसङ्गेऽपि, कायोत्सर्गजुषो मुनेः । स्थिरीभावः शरीरस्य, कायगुप्तिर्निगद्यते ॥१॥ शयनासननिक्षेपाऽऽदानसंक्रमणेषु च । स्थानेषु चेष्टानियमः, कायगुप्तिस्तु सा स्मृता ॥२॥”
महावीरस्य विश्वभूतिनामकः पश्चदशो भवः।
॥२२९॥
શ્રી કલ્પ સૂત્ર: ૦૧
